Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2018, Síða 83

85
Erlendir gerendur
Þegar gerendur eru af erlendum uppruna virðist dregið úr þeirri ábyrgð
sem oft er lögð á brotaþola en sjónum beint að geranda og uppruni hans
gerður að umtalsefni. Í langflestum tilvikum var sakfellt þegar einstakling­
ar voru af erlendu bergi brotnir. Í Hrd. 2004 bls. 1745 (431/2003) var
ákærði sakfelldur fyrir nauðgun fyrir að hafa þröngvað brotaþola með
ofbeldi til kynmaka. Í málsatvikum sem tíunduð eru í héraðsdómi er bent
á uppruna ákærða: „Hún kom þar að, þar sem T sat í sófa á tali við nokkra
karlmenn af asískum uppruna, þar á meðal ákærða […] og sagði að tveir
þessara Asíubúa ætluðu að skutla þeim heim.“ Má ætla að vitni og brota­
þoli hafi talað um uppruna þeirra á þennan veg sín á milli og í skýrslutöku
en það þarf héraðsdómur ekki að gera líka. Þegar vitnað er beint í orðalag
vitna og annarra er það iðulega innan gæsalappa. Brotaþoli hafði fengið
far með ákærða og vinum hans og ákærði komið inn með henni þegar
heim var komið. Engin óeðlileg ábyrgð er lögð á brotaþola í því samhengi.
Andlegu áfalli stúlkunnar er veitt athygli og að hún hafi enga mótspyrnu
getað veitt. Hvergi er umfjöllun um hvort hún hafi með vissu sýnt fram á
að hún væri andvíg kynmökunum heldur er sagt að hún hafi: „hvorki getað
spornað við verknaðinum né veitt mótspyrnu þar sem ákærði beitti hana
aflsmunum og hún varð skelfingu lostin, lömuð af hræðslu og hreinlega
fraus.“ Viðbrögð stúlkunnar við atlögu ákærða eru tekin gild; að hún hafi
lamast úr hræðslu.
Í Hrd. 11. maí 2006 (481/2005) var ákærði sakfelldur fyrir að hafa
þröngvað brotaþola til annarra kynferðismaka. Þau höfðu verið saman
við gleðskap og eytt þó nokkrum tíma saman ein inni í herbergi. Engin
óeðlileg ábyrgð var lögð á brotaþola í því samhengi. Hins vegar sagði í
niðurstöðum: „Þá verður að telja það háttalag hans að yfirgefa stigapallinn
án þess að hafa um það nein frekari orð sérkennilegt ef litið er til þess að
hann ber að A og honum hafi verið ágætlega til vina og að þau hafi látið
innilega hvort að öðru fáeinum sekúndum áður.“
Hér er lögð áhersla á hegðun ákærða en ekki brotaþola, eins og oft ann­
ars. Í Hrd. 31. maí 2007 (48/2007) var maður ákærður fyrir kynferðisbrot
með því að hafa þröngvað brotaþola með ofbeldi til samræðis. Í málsatvik­
um sem reifuð eru í héraðsdómi kemur ítrekað fram að um væri að ræða
„þeldökkan“ mann: „Þær hafi hitt tvo þeldökka menn sem hafi boðið þeim
að hlusta á tónlist.“ Síðar segir: „Tveir þeldökkir menn hafi verið frammi
í eldhúsi íbúðarinnar. Rétt eftir að F hafi verið komin inn hafi ákærði og
„HúN REyNdi EKKi Að KALLA Á HJÁLP …“