Úrval - 01.10.1947, Síða 70

68
TjTrvali
verið fallegt landslag eða fallegt
listaverk. Ég endurnærist eins
og aðrir borgarbúar af því að
ferðast upp til f jalla eða út við
sjó. En það fær mér enn meiri
gleði, ef í landslaginu er eitt-
hvert listaverk gert af manna-
höndum — bóndabær, sem
byggður er í samræmi við um-
hverfi sitt, brú eða skip. Og
fyrir mitt leyti finnst mér fátt
eins ánægjulegt og að sjá vel
gerðan stól eða velklædda konu
eða sumar af þessum gömlu, ein-
földu vélum, eins og t. d. gufu-
vélina.
Þessi tvennskonar lífsnautn
mín er á sinn yfirlætislausa hátt
í raun og veru sama eðlis og þær
tvær tegundir, sem Chapman og
Henriques hafa áður lýst hér —
nautnin af því að afreka og
nautnin af því að skoða. Þessar
tvær tegundir lífsnautnar svara
til tveggja ríkra hvata í mann-
inum, þær eru athafnaþörfin
og þörfin fyrir að þiggja og
samsamast veruleikanum. Það
er löngunin til að yfirgefa for-
eldra og heimili — framtak
mætti kalla það — og það er
einnig hin ramma taug, sem
togar heim. Það má segja að
þetta tvennt sé löngunin til að
gera og löngunin til að vera.
Hvortveggja er nauðsynlegt til
þess að fullt jafnvægi ríki í lífi
mannsins.
Þetta er reynsla mín, en skiln-
inginn á því, að þessi reynsla
væri lífsnautn, og að lífsnautnin
væri tilgangur eða takmark í
sjálfu sér, öðlaðist ég smám
saman. Þið furðið ykkur ef til
vill á því, að ég skuli álíta lífs-
nautnina takmark — eða til-
gang. Þann skilning öðlaðist ég
við lestur bókar, sem skrifuð
var á þeim tímum, þegar menn-
ing Evrópu var að mótast.
1 einni af kenningum hins
heilaga Ágústínusar segir:
„Öll spilling og mannvonska er
fólgin í því að vilja njóta þess
sem við eigum að nota, og nota
það sem við eigum að njóta.“
Og margir hugsuðir, sem uppi
hafa verið síðan, gera greinar-
mun á notkun og nautn. Við
metum notagildi hlutar eftir því,
hver ju hann getur komið til leið-
ar, en að njóta einhvers er að
meta það sjálfs þess vegna.
Munurinn er augljós. Við njót-
um ekki dósahnífs, en við not-
um hann til að ná í það, sem við
ætlum að njóta. Annað, t. d. ást-
vini okkar, fegurð landslags eða
myndar, hetjudáð, ef til vill full-
komleik stærðfræðilegrar úr-'