Úrval - 01.10.1947, Blaðsíða 71

HEIMSPEKI LlFSNAUTNARINNAR
69
lausnar, allt þetta metum við
sjálfs þess vegna. Þau eru ekki
tæki til að öðlast eitthvað ann-
að. Þetta er að njóta. Auðvitað
er ýmislegt, sem bæði hefir
nota- og nautnagildi, eins og t.
d. leikir og íþróttir og góður
matur. En þegar við iðkum
íþróttir eða borðum góðan mat,
hugsum við meira um nautna-
gildið en notagildið.
Við höfum því miður haft
endaskipti á þessu mati okkar á
notkun og nautn. Við leggjum
mest upp úr skemmtunum og
hressandi dægrastyttingum, sem
miða að því að gera okkur hæf-
ari til starfa eftir á, og sú skoð-
un hefir jafnvel náð útbreiðslu,
að hin sanna lífsgleði sé fólgin í
því að leita, en ekki í því að
finna. Ég held, að þetta hafi
beint menningu okkar inn á
ranga braut. Við höfum ótak-
markaða trú á tækjum; tækjum,
sem við notum til þess að geta
eftir á notið einhvers annars.
En reyndin hefir orðið önnur,
því að tækin hafa tekið alla
starfsorku okkar, jafnvel sál
okkar.
Þessvegna er það mjög mikil-
vægt, að við lærum að meta rétt
gildi lífsgleðinnar, því að ef við
gerum það ekki, lærum við aldrei
að greina á milli tækja og mark-
miða í lífinu. Eg hef sagt, að lífs-
gleðin sé markmið en ekki tæki.
Jafnvel góðvild er tæki til lífs-
nautnar. Hví skyldi ég þjóna
þínum tilgangi, ef tilgangur
þinn er aðeins sá að þjóna mín-
um tilgangi? Góðvild er mein-
ingarlaus, nema á bakvið hina
gagnkvæmu þjónustu hennar sé
einhver tilgangur — líf, sem er
verðugt í sjálfu sér — þ. e. þess
virði að því sé lifað. Hjá kristn-
um mönnum er lokatakmark
allrar baráttu það sem kallað er
alsæla, og alkunnugt lærdóms-
kver byrjar á þessum orðum:
„Megin takmark mannsins er að
lofa guð og njóta hans að eilífu.“
Og það er athyglisvert, að hinn
mikli miðaldahugsuður, sem ég
vitnaði í áðan, notar um lífs-
nautn latneska orðið fruor, sem
þýðir að ávaxta. Hann telur með
öðrum orðum, að lífsnautnin sé
ávöxtur fullþroska lífs. Við er-
um orðin svo „starfræn", eins
og lærðir menn kalla það. „Allt
er fyrir sakir einhvers annars,“
og við komumst sjaldan svo
langt að njóta nokkurs. Fólkið
finnur það jafnvel ósjálfrátt, að
það muni sennilega aldrei hljóta
gæðin, og þjóðfélagið gefur okk-
ur alltof margt, sem er gagnlegt