Helgafell - 01.09.1944, Page 225

BÓKMENNTIR
383
geta þessa hvergi, einkum þegar talsverðar breyt-
ingar hafa verið gerðar á orðalagi og jafnvel efni
sögunnar. Verður að átelja slíkt virðingarleysi
fyrir höfundinum eða fáfræði þýðanda um verk
hans. Hér má geta þess, að Páll E. Ólason
þýddi Oliver Twist, og kom bókin út í Rvík
1906. Þótt Páll haldi sér ekki alltaf fast við
bókstafinn, er þýðing hans samt góð og á þrótt-
miklu, rammíslenzku og smekklegu máli, og
hefur hún því ólíkt meira bókmenntagildi en
þessi nýja þýðing Hannesar. — Af öðrum þýdd-
um barnabókum, sem náð hafa fádæma vin-
sældum hér á landi, má nefna Bláskjá, sem
nýlega er kominn út í annað sinn. Var hann
eftirlætisbók barna í ,,mínu ungdæmi“, og vafa-
laust stenzt hann enn furðu vel samkeppni við
flestar þýddar barnabækur, þótt nýjar séu af
nálinni. Þessi útgáfa er mjög með sama sniði
og hin fyrri. Málið á þýðingunni er gott og
frágangur vandaður. — Sieinn Bollason, sem
birtist í barnabókinni Kveldúlfi 1903, hefur nú
verið gefinn snoturlega út með myndum eft-
ir Tryggva Magnússon. Þetta er sama þýðingin
og í Kveldúlfi, en málfari er nokkuð breytt. —
Hrói höitur og hinir kátu kappar hans eru enn
á ferðinni, og hefur Gísli Ásmundsson gert
þýðinguna. Arið 1942 kom sagan af Hróa hetti
út í þýðingu Freysteins Gunnarssonar. Finnst
sumum þetta vera að bera í bakkafullan læk-
inn, engu síður en þegar tvær þýðingar á Perci-
val Keene komu út samtímis, sællar minningar.
En sú er bót í máli um Hróa hött, að sagan
er ,,gömul og góð“, allmikill munur er á henni
í þessum tveim myndum, og báðir þýðendur
eru kunnir að vandvirkni og smekkvísi. —
Heilmörgum ævintýrum Asbjörnsens og Moes
hefur verið snúið á íslenzku. Jens Benedikts-
son blaðamaður hefur þýtt flest þeirra, birtust
þau fyrst í Morgunblaðinu, en síðar hafa þau
verið gefin út í tveimur bindum undir heit-
inu Norsk œvintýri. Um þjóðsögur þessar er
ekki nema gott að segja í sjálfu sér, en mér
virðist þó, að þýðandinn hefði mátt leggja meiri
alúð við verk sitt. Málfarið er reyndar í heild
ekki vont, þótt þar megi finna ýmis lýti (eins
og t. d. ,,en sem“ og ,,og sem“, er þýðandinn
bregður oft fyrir sig). En hinn upprunalegi stíl-
blær hefur glatazt að mestu. Alkunna er um
ritun þjóðsagna, að þar skiptir um, hver á held-
ur. Um þýðingar á þeim gegnir sama máli.
Guðmundur Frímann hefur og þýtt nokkrar sög-
ur eftir Asbjörnsen og Moe: Tröllin i Heydala-
s\ógi og önnur œviniýri. Virðist mér honum
hafa tekizt sýnu betur til við þýðinguna en
Jens. — Ónafngreindur þýðandi hefur snarað
á íslenzku Gúlliver í Risalandi eftir Jonathan
Swift. Málið á þýðingunni er sæmilegt. Þetta
ævintýri Gúllivers er engu síður við barna hæfi
en för hans til Putalands. Hin djúpa þýðing
þessa rits Swifts, lífsskoðun hans og ádeila hans
á mannlífið, fer að sjálfsögðu — og að skað-
lausu — fram hjá börnum. — Jón Helgason
blaðamaður hefur íslenzkað endursögn H. J.
Campe nokkurs á Robínson Krúsó. Málið á þýð-
ingunni er sæmilegt. Saga Robínsons, en frum-
höfundur Jiennar er Daniel Defoe, er sígild í
barnabókmenntunum. Stálpaðir drengir lifa upp
þetta ævintýri í leik og ímyndun. Sumir sál-
fræðingar kenna jafnvel eitt þroskaskeið drengja
við Robínson. Margir rithöfundar hafa gerzt
til þess að endursegja eða semja sögur í líkingu
við Robínson, en tekizt misjafnlega vel. Er sjálf-
sagt affarabezt að fylgja þeirri reglu við endur-
sögn rita, að láta höfundinn tala sem mest sjálf-
an og sleppa sem minnstu úr, sem máli skipt-
ir, svo að heildarmyndin verði sem réttust. Ég
sakna t. d. í þessari endursögn, hve ónákvæm
grein er gerð fyrir því, hvernig Róbínson bjarg-
aðist fyrst á eigin spýtur á eynni og sigraðist
þar á örðugleikum landnemans og raun ein-
verunnar. Allri þessari baráttu lýsir Defoe af
raunsæi * þeirri og nákvæmni, sem stálpaðir
drengir hrífast svo mjög af. Einnig sakna ég
þess, hve lítil áherzla er á það lögð, hvernig
Róbínson tókst að siðmenna Frjádag. Þetta eru
einmitt þau atriði í Róbínson, sem frumlegust
eru og sérstæðust og heilla drengi jafnframt
mest. Frásögur um bardaga við villimenn má
aftur á móti lesa í hvaða Indíánasögu sem er.
Þessi endursögn sögunnar um Róbínson er því
ekki nema svipur hjá sjón. Hefði verið miklu
nær að gefa út að nýju þýðingu Steingríms
Thorsteinssonar, sem stendur umræddri bók
miklu framar, enda fór hann að mestueftirfrum-
sögu Defoes. — Til verulega góðra barnabóka
má telja Bamba og Gosa. Stefán Júlíusson kenn-
ari hefur íslenzkað Bamba og virðist mér þýð-
ingin vera sæmilega af hendi leyst. Walt Dis-
ney, bandaríski kvikmyndasnillingurinn, hefur
samið þessa bók upp úr samnefndri skáldsögu
austurríska rithöfundarins Felix Saltens, en hún
var metsölubók í enskumælandi löndum á sín-
um tíma. Kvikmynd Disneys, Bambi, hefur ver-
ið sýnd hér, en bókin og kvikmyndin haldast
mjög í hendur að efni og frásögn. Bambi er
ævisaga hjartarkálfs, frá fæðingu hans til þess