Tímarit Máls og menningar - 01.12.1975, Page 66

Tímarit Mdls og menningar
kenninguna um að njóta líðandi stundar, cueillir la rose. í sannleika sagt
var ég um þessar mundir villtur inn í myrkum skógi, „per una selva os-
cura“ eins og Dante orðaði það um sína villu forðum.
Það var þá sem ég fór að lesa prósaljóðin eftir Arthur Rimbaud. Og í
þeim skáldskap fann ég loksins eitthvað sem ég gat þolað, eitthvað sem
fróaði mér, svalaði mér, kom heim og saman við tilfinningar mínar, eða
ætti ég frekar að segja rugling tilfinninga minna. Eg hafði ekki áður
dregist að þessum órímuðu Ijóðum,, þótt ég hefði svolítið reynt að lesa
þau, ég hafði fremur forðast þau. Mér hafði fundist þau alltof torskilin,
þunglamaleg, dimm, drungaleg og niðurdrepandi fyrir sálina. Það var því
býsna merkilegt að þegar andlegt ástand mitt var verra en það hafði áður
verið, þá fór ég einmitt að þola þennan skáldskap, og ekki aðeins þola
hann, heldur fann ég í honum eitthvað sem ég hafði leitað árangurslaust
að í verkum liðinnar tíðar, eins og ég fyndi þjáningarbróður. Kannski var
ég í því ástandi eða búinn að vera í því ástandi sem Rimbaud hafði sagt
að menn þyrftu að komast í til að verða skáld — það er að segja: tilfinn-
ingar og skynjanir á ringulreið -, en Rimbaud hafði að vísu talað um „un
déreglement raisonné de tous les sens“, skipulegan eða hugsaðan rugling
skilningarvitanna, þ. e. a. s. maðurinn ræður sjálfur þessum ruglingi —, en
ég hafði ekki gert minnstu tilraun í þá átt sjálfur að rugla skilningarvit-
unum, hvað sem Rimbaud hefur annars átt við með þeirri formúlu annað
en að reyna að fela fyrir gáfumönnunum sem hann umgekkst að hann
hefði sjálfur allsendis óviljandi lent í þeim hafvillum að vita ekki af hverju
hann skyldi taka mið.
Það var þetta sem ég hélt mig að minnsta kosti finna, þegar ég fór að
lesa Une saison en enfer (Arstíð í víti), jafnframt því sem ég uppgötvaði
í öðrum Ijóðum hans, Les illuminations (Uppljómanir), og sumum rím-
uðu Ijóðanna sem hann hafði ort á drengsaldri (14 eða 15-17 ára), furðu-
legt fegurðarskyn og leikni í meðferð máls. Og þar sem ég fann í verk-
um þessa höfundar ekki aðeins sálfræðilega afhjúpun, heldur einnig fegurð,
vaknaði hjá mér löngun til að þýða eitthvað úr þeim á íslensku. Aður
hefði ég talið fráleitt að ég mundi nokkurntíma láta mér detta í hug að
þýða svo óaðgengilegan og lítt skiljanlegan skáldskap, og ég get ekki
hugsað mér að slíkt hefði orðið nema fyrir það óvenjulega hugarástand
sem ég var í um þær mundir. Þetta hefur sannað mér að menn verða að
vera í sérstöku hugarástandi til að þýða órímuð ljóð jafnt sem rímuð,
hugarástandi sem tengir þýðandann ljóðinu. Og þó er það engin trygging
304