Tímarit Máls og menningar - 01.12.1975, Blaðsíða 68

Tímarit Máls og menningar
blátt blóð, göfugt blóð. Þetta var nóg. Ég vissi að sönnu ekki hve gamalt
þetta var í málinu, en það var að minnsta kosti ekki alveg nýtt af nálinni.
Ég lét það nægja. Síðan valdi ég um, hvort ég ætti að nota illt, slæmt eða
vont blóð. Ég valdi það sem mér þótti best eiga við Rimbaud, en um slík
atriði má lengi vera í vafa.
Ef ég nú lít á upphafið á þessu órímaða ljóði, Mauvais sang, hlýt ég að
játa, að þótt ég hefði á sínum tíma komist í það hugarástand að ég þóttist
geta þýtt ljóðið, þá nægði það ekki til að þýðingin yrði til fyrirmyndar.
Upphafið er þannig í þýðingunni:
„Ég hef frá forfeðrum mínum hinum gallversku ljósblá augu, þröngt
heilabú og klunnaskap í bardaga.“
Ef þetta er athugað nánar með hliðsjón af byggingu íslensks máls kem-
ur í ljós að sögnin „að hafa“ í upphafi setningarinnar stendur ekki vel af
sér miðað við heildina, þótt hún geri það hinsvegar á frönskunni. Það er
jú ekkert að athuga við það samkvæmt íslensku máli að hafa þröngt
heilabú, en að hafa klunnaskap, horfir það ekki öðruvísi við? Hér hefði
ég e. t. v. þurft að bæta inn í sögninni að erfa, að ég hefði erft klunna-
skapinn frá forfeðrunum. Og þó kann þetta að vera hótfyndni sprottin
af ótta við að hafa samið sig um of að setningaskipun og orðaröð frönsk-
unnar, hótfyndni sem púki efans læðir lymskulega í brjóst þýðandans
þegar hann lítur yfir verk sitt eftir á, því segjum við Islendingar ekki til
dæmis: Hann hefur lipurðina frá honum föður sínum? eða: hann hefur
klunnaskapinn frá honum föður sínum? Jú, það gerum við reyndar. En
þá höfum við orðið með ákveðnum greini. Við segjum ekki: hann hefur
lipurð, eða hann hefur klunnaskap (frá þessum eða hinum). Og þó, - segj-
um við það ekki stundum eða eitthvað hliðstætt? Við skulum hugsa okkur
mann sem vill selja hest og lýsir eiginleikum hans, t. d. í auglýsingu: Hann
hefur góðan fótaburð, Iipurð, stökkhæfni o. s. frv. Mundi ekki öllum þykja
þetta fullgóð íslenska? Jú, segið þið. Ég veit auðvitað ekkert hvað þið segið,
en ég geri ráð fyrir að þið segið jú. En er nú víst að þið hafið rétt fyrir
ykkur? Er ekki orðalagið komið inn í málið fyrir áhrif frá erlendum málum
á okkar tíð? Og hvernig hefði setningin hljómað, ef ég hefði ekki notað
lýsingarorð með fyrsta nafnorðinu, ef þetta hefði ekki verið í upptalningu,
eftir að lýsingarorð var komið í upphafi setningar, ef setningin hefði t. d.
byrjað þannig: Hann hefur lipurð. Við finnum að það væri harla slæmt.
Ég gæti haldið áfram að velta þessu fyrir mér og ég gæti haldið áfram
að tilgreina dæmi, en þið getið alveg eins haldið áfram sjálf og varið
306