Skírnir - 01.01.1956, Blaðsíða 84
82
Halldór Halldórsson
Skírnir
erlendir eru að móðurmáli, en liafa íslenzkan ríkisborgara-
rétt, kallaða Islendinga. Og ég get ekkert séð athugavert við
þetta. Amerískur ríkisborgari, sem er enskur að móðurmáli,
er einnig oft nefndur fslendingur, ef hann getur rakið ætt
til fslands. Stundum nota menn þó orðið Yestur-íslendingur
um þessa tegund íslendinga, en það orð hefir einnig víð-
tækari merkingu.
Nú væri hugsanlegt, að einhverjum dytti í hug að koma
með þá mótbáru, að með því, sem hér hefir verið sagt, hefði
ekki verið sýnt fram á, að merking orðsins íslendingur væri
neitt óákveðin, heldur hitt, að orðið hefði raunveridega þrjár
merkingar, sem hver um sig hefði glögg takmörk, og enginn
vafi léki á því hverju sinni, um hverja þessara merkinga
væri að ræða, því að sambandið segði skýrt til um það. Lát-
um svo vera, að þessi mótbára hafi við rök að styðjast, þó
að ég geti að vísu ekki fallizt á hana. En er það samt öld-
ungis öruggt, þótt hér væru á ferðinni þrjár merkingar sama
orðs, að merkingatakmörkin séu glögg og skýr? Við skulum
því athuga nokkru nánara takmörk hverrar þessara þriggja
„merkinga" fyrir sig.
1. Islendingur áð ríkisborgararétti eða íslenzkur ríkisborg-
ari er samkvæmt lögum um ríkisborgararétt, hversu menn fá
og missa nr. 64, 28. jan. 1935, lagalega afmarkað hugtak. Ár-
mann Snævarr prófessor segir mér, að ákvæði þessara laga séu
svo skýr, að tæpast geti vafi leikið á því, hvort maður sé ís-
lenzkur ríkisborgari eða ekki. Merkingartakmörkin eru hér
skýr og glögg, enda um að ræða lögfræðilegt hugtak.
2. Islendingur að ætterni. Engum dettur í hug, að þeir
einir séu íslendingar að ætterni, sem eiga engan mann af
erlendum ættum að ættföður allt frá stofnun íslenzka ríkis-
ins. En hversu mikil má blöndunin vera til þess, að réttur-
inn til að kalla sig íslending glatist ekki? Hvernig er því t. d.
háttað um mann, sem á íslenzkan föður, en danska móður
eða öfugt? Við köllum slíka menn að minnsta kosti íslend-
inga, ef okkur þykir sómi að. Hvernig er það, ef maður á
einn enskan ættföður í 3. eða 4. lið? Og loks mætti spyrja,
hvort líta ætti öðru vísi á málið, ef um er að ræða kyn-