Skírnir - 01.01.1956, Blaðsíða 264

262
Ritfregnir
Skimir
ekki er eðlilegt, að menn teljist opinberir starfsmenn, ef þeir starfa í þjón-
ustu fyrirtækis, sem að eðli málsins gæti verið einkafyrirtæki, þótt rikis-
eign séu. Ætla ég löggjafarvald og dómstóla vel mega taka upp nýja stefnu
um þetta efni.
Ekki segir höfundur ofsögum af því, að rikisstarfsmenn hafi með hönd-
um aukastörf, sem lítt eða eigi fá samrýmzt embætti þeirra, enda kveður
allt of mikið að slíku. Ber það auðvitað til, að þessir menn eru óhæfilega
lágt launaðir. Rétta skipulagið er sjálfsagt að launa sómasamlega opinber-
um starfsmönnum, en banna þeim að gegna launuðum aukastörfum.
Mjög athyglisverður er þátturinn um fébótaábyrgð ríkis og sveitarfélaga
vegna aðgerða starfsmanna þeirra. Kemst höfundur að þeirri niðurstöðu,
að sú ábyrgð sé allmiklu víðtækari en fyrrum var talið, enda er það nú
staðfest af dómstólum. En að vísu er málefni þetta varla komið í fastar
skorður enn.
Ýmislegt fleira hafði ég ritað mér til minnis. Þetta er þó þegar orðinn
allt of langur ritdómur, enda skal ég nú láta staðar numið. Aðeins skal
því við bætt, að ritið má hið merkasta telja og ómissandi handbók laga-
mönnum og opinberum stjórnvöldum. G. A. S.
Strandamenn. Æviskrár 1703—1953. Tekið hefir saman Jón GuSna-
son. Gefið út á kostnað höfundar. Reykjavik 1955.
Titill þessa rits segir að mestu til um efni þess. 1 því eru æviágrip
bænda og annarra húsráðenda í Strandasýslu frá 1703 til þessa dags, eftir
því sem heimildir hafa um fengizt, en þær eru að vísu ærið slitróttar
frá 18. öld og mesta furða, hvað úr þeim er hægt að vinna, þegar þær eru
vandlega bomar saman, eins og hér hefir verið gert. Æviágripunum er
raðað eftir ábýlum og tímaröð. Er í hverju æviágripi getið fæðingardags
bónda og dánardags, foreldra hans og æviferils, kvonfangs hans og barna
þeirra, er á legg hafa komizt, — allt eftir því sem vitneskja hefir til náðst.
Eru æviskrár þessar um 2260 að tölu og taka yfir 554 blaðsíður i bókinni.
1 öðrum kafla bókarinnar eru æviskrár nær 300 „Strandamanna utan
héraðs", það er manna, sem fæddir em í Strandasýslu, en hafa unnið
aðalstörf sín utan sýslunnar og aldrei verið þar húsráðendur. Ekki er ann-
arra getið en þeirra, sem látnir vom, þegar bókin var samin, og þó ekki
allra, eins og siðar verður að vikið. Tekur þessi kafli yfir 66 blaðsíður.
Þriðji kaflinn nær yfir 34 blaðsíður, og em í honum æviskrár 260
manna, er farið hafa úr Strandasýslu til Vesturheims. — Alls eru því í
ritinu æviskrár um eða yfir 2800 manna.
Myndir eru í bókinni af næstum því 500 mönnum, körlum og konum.
Eykur það ekki lítið gildi hennar.
Það liggur í augum uppi, að samning rits eins og þetta er kostar mikið
starf og mikla vandvirkni, ef vel á að vera. Nú skortir þann, er þessar
línur ritar, þekkingu til þess að dæma bókina til hlítar, en þó mun ekki