Skírnir - 01.01.1956, Blaðsíða 266
264
Ritfregnir
Skímir
en aðrar undirorpnar glötun, allt hvað líður. Væri vel til fallið, að þjóð-
ræknisfélögin hér heima og vestra hefðu forgöngu í þessu máli, en ef til
vill þyrfti einnig að koma til nokkur stuðningur af opinberri hálfu.“
Undir þessi ummæli skal tekið. En séra Jón Guðnason hefur myndar-
lega leyst þessi efni fyrir hönd Strandasýslu.
Sá galh er á kaflanum um Strandamenn utan héraðs, að í honum er
hvergi nærri getið allra þeirra manna, er þar hefðu átt heima. Víkur
höfundur að þvi í formála og segir, að til hafi verið efni í tvöfalt fleiri
æviskrár eða vel það, en orðið hafi að takmarka töluna vegna stærðar
bókarinnar. Er það og auðvitað, að útgáfa bókarinnar er dýr, og hún á
hinn veginn svo stór, að mikil aukning hefði gert óhjákvæmilegt að
skipta henni í tvö bindi, en til þess hefði ég og sjálfsagt fleiri viljað vinna,
ef æviskrámar hefðu þá orðið fleiri, enda ósýnt, hvenær þessar æviskrár,
sem hér urðu eftir, komast á prent.
Aftast í ritinu er nafnaskrá á 24 blaðsíðum. Er þar bæjaskrá í stafrófs-
röð, er greinir, hvar ábúendaröð á hverju býli hefst. Megin nafnaskrár-
innar er þó skrá yfir æviskrámar í stafrófsröð með tilvísun til blaðsíðu,
þar sem hverja er að finna. Er nafnaskrá þessi ómissandi, hvenær sem
eitthvað þarf að finna í bókinni eða leita að einhverju í henni. En þessi
bók er þannig, að fjöldi manna hlýtur oftsinnis að grípa hana í þeim
tilgangi. En þá kemur skjótt í ljós, að nafnaskráin er allsendis ófullnægj-
andi. Fullkomin nafnaskrá hefði þurft að fylgja bókinni. Við það hefði
hún að sjálfsögðu orðið bæði stærri og dýrari, en notagildi hennar hefði
vaxið að sama skapi eða enn frekar. Raunar mætti bæta úr þessu enn
með því að gefa nafnaskrána út í sérstöku hefti.
Það er ekki að efa, að þessi mikla og ágæta bók séra Jóns Guðna-
sonar er kærkomin öllum, er við mannfræði fást, einkum þó þeim, er
áhuga hafa á vestfirzkum mönnum og ættum þeirra. Mestur fengur mundi
þó Strandamönnum þykja að henni og ekki eingöngu þeim, sem hneigð-
ir eru til ættfræði, en því meira sem menn vita um þau efni undir, því
betri þykir þeim bókin. Mörgum bónda í Strandasýslu myndi þykja
bæði fróðleikur og skemmtan að vita nokkuð um fyrri ábúendur jarðar
sinnar, en frá því skýrir þessi bók á aðgengilegan hátt. Sama máli gegn-
ir sjálfsagt um margan mann, sem upp er runninn í Strandasýslu, að
honum leikur hugur á sams konar fræðslu um æskustöðvar sínar. Enn
fremur rifjar bókin upp fyrir einstökum Strandamönnum um ættasam-
bönd þeirra við aðra og eykur við þekkingu þeirra á þeim efnum, jafn-
framt því sem hún veitir þeim, er þess æskja, sams konar fræðslu um
ættasambönd samsýslunga þeirra. 1 þessari bók geta margir Stranda-
menn rakið ættir sínar aftur á 18. eða jafnvel 17. öld og séð, á hvaða býli
þessi eða hinn forfaðir þeirra hefur slitið bamsskónum eða starfað á
manndómsárum sínum. Getur ekki hjá því farið, að þessi bók eigi drjúg-
an þátt í að treysta tengsl Strandamanna, bæði þeirra, sem búsettir eru
í sýslunni, og hinna, sem þaðan eru ættaðir, við átthaga sína eða ættar-