Skírnir - 01.01.1956, Blaðsíða 239
Skírnir
ísland þjóðveldistímans og menning
237
að Eskimóabyggð hefur einhvem tíma náð til mikils hluta
Austur-Grænlands. Þar eð grein af þeim kalda straumi Aust-
ur-Grænlandsstraumnum, sem streymir suður með Grænlandi
austanverðu, liggur upp að norðurströnd íslands og flytur
hafís að þeirri strönd, em möguleikar fyrir því, að Eskimóa
frá norðausturströnd Grænlands geti hrakið hingað. En Eski-
móabyggðir austan meginjökuls Grænlands virðast aldrei hafa
orðið fjölmennar eða langæjar, og staðreynd er, að hér hafa
aldrei fundizt minjar þess, að Eskimóar hafi nokkru sinni
komið til landsins.
fsland hefur því þá sérstöðu, að vera eina stóra byggilega
landsvæðið á jörðinni, þar sem aldrei hefur búið nein frum-
stæð þjóð, eina stóra landsvæðið, þar sem hvítir menn rákust
aldrei á neina frumbyggja. Ég vík að þessu síðar, en við skul-
um fyrst virða dálítið fyrir okkur þetta land, eins og það var,
er norrænt landnám hófst hér á síðustu áratugum 9. aldar.
Raunar höfðu geistlegir menn af keltneskum uppruna þá haft
hér bólfestu, a. m. k. af og til, í nærfellt öld, svo vitað sé, og
líklega allmiklu lengur, en um eiginlegt landnám er þó vart
að ræða, fyrr en norrænir menn, meira eða minna bland-
aðir Keltum, taka að flytja hingað.
Ef bera á saman fslands nútímans og ísland til forna, kem-
ur fljótt í ljós, að þar hafa orðið miklar breytingar á og það
sumpart breytingar af því tagi, sem ekki þarf að reikna með
í nágrannalöndum okkar. Svo nefnt sé eitt dæmi, þá þurfti
í sambandi við hina merkilegu Njáluútgáfu prófessors Einars
Ölafs Sveinssonar að gera kort af þeim svæðum, sem sagan
gerist einkum á. Þar eð til eru ágæt nútíma-kort af þessum
landsvæðum, gæti virzt, að þetta væri auðvelt verk, en það
er öðru nær. Á þessu svæði hafa orðið stórfelldar landfræði-
legar breytingar. Þar sem á dögum Njáls voru blómlegar
byggðir, eru nú sums staðar jökulsandar, sums staðar vikur-
breiður, sums staðar víðáttumiklar hraunauðnir, Breiðá, bær
Kára Sölmundarsonar, hvarf undir suðvesturjaðar Breiða-
merkurjökuls á fyrstu áratugum 18. aldar, en er nýlega kom-
inn undan jökli aftur. Farvegir fljóta eru orðnir allt aðrir
en þá, ströndin stórlega breytt. Hér hafa sem sagt orðið meiri