Skírnir - 01.09.1998, Blaðsíða 128
398
SVEINN EINARSSON
SKÍRNIR
í skólunum hefur að sjálfsögðu verið leikið í skólastofunum
og í sumum tilvikum í heimavistum nemenda. Ekki hefur þar ver-
ið tjaldað miklum leiksviðsbúnaði. Hins vegar var í kauptúnun-
um gjarnan hróflað upp leiksviði í öðrum enda leiksalarins, oftast
úr breiðum fjölum sem stóðu á tunnum, en bekkjum komið fyrir
í sjálfu áhorfendarýminu.
Mynstrið var venjulega þannig í þorpum og kaupstöðum, að
fundið var pakkhúsloft, sem faktorar og verslunarstjórar léðu
góðfúslega til starfseminnar, oftar en ekki að því er virðist endur-
gjaldslaust. Þar sem gildaskálar voru á hinum stærri stöðum, eins
og í Reykjavík og á Isafirði, var einnig leikið í slíkum húsakynn-
um. En um leið og leikstarfsemin varð almennari og í hana kom
nokkur stöðugleiki, blasti við að óheppilegt væri að tjalda til
einnar nætur í senn og krafan um raunveruleg samkomuhús gerði
vart við sig. Félög af ýmsum toga, t.d. ungmennafélögin, réðust
þá í að reisa slík hús, sem þau hugðust auðvitað nýta til annarrar
starfsemi en leikja meðfram og aðallega. Langdrýgstir í þeirri við-
leitni voru góðtemplarar en hús þeirra urðu mikil lyftistöng og
gerbreyttu í raun öllum aðstæðum til leikstarfsemi. Góðtempl-
arahús risu á ísafirði (1885), í Hafnarfirði (1886), Reykjavík
(1888), á Seyðisfirði, Eskifirði, Sauðárkróki, Blönduósi, Borgar-
nesi, Vestmannaeyjum og Eyrarbakka fyrir eða um aldamót. Að-
stæður til leiksýninga í þessum húsum voru með ýmsu móti, en
þó öllu skárri en áður, eins og eftirfarandi lýsing Kristmundar
Bjarnasonar frá Sauðárkróki ber með sér. Góðtemplarahúsið
„Gúttó“ var þriðja leikhús staðarins; áður hafði verið leikið í
pakkhúsi Popps og í sýslumannshúsinu, meðan það var óinnrétt-
aður geimur. En þessi lýsing er úr „Gúttó":
Þegar leiksýningar hófust - til að mynda á Sæluviku - voru þær auglýst-
ar rækilega. Að morgni sýningardags voru fengnir tveir krakkar til að
ganga í húsin með skrifaða auglýsingu, annar þeirra fór í ytri húsin í
þorpinu, hinn í syðri og var brýnt fyrir þeim að sleppa engu húsi. Fyrir
þetta fengu þeir aðgöngumiða án endurgjalds, en máttu þó ekki sitja á
neinum bekkjanna, heldur á svonefndu „æðsta templara púlti“, sem var
úti í horni, vinstra megin sviðsins.
Hálfri stundu áður en sýningar hófust, voru aðrir tveir krakkar
fengnir til að fara um aðalgötuna með klukku allmikla. Var hún svo stór,
að annar þeirra varð að bera hana á bakinu í snærisspotta, en hinn gekk á