Skírnir - 01.09.1998, Blaðsíða 216
486
GEIR SVANSSON
SKlRNIR
menningarframleiðslu, og dynja látlaust á okkur, úr fjölmiðlum, bíó-
myndum jafnt sem auglýsingum, hvarvetna í okkar hversdagslega og
nánasta umhverfi. Itrekuninni er „ætlað“ að staðfesta kyngervi og sjálfs-
mynd. En þótt ekki sé hægt að stökkva út úr kerfinu (orðræðunni) er
það einmitt í ítrekuninni sjálfri sem afbygging á sér stað. Hver ítrekun á
normi með fullkomna fyrirmynd er aldrei nákvæmlega eins og undan-
gengnar ítrekanir. Fullkomin samsömun að kyngervi er stöðugt gefin til
kynna sem eftirsóknarverður viðburður en hún á sér aldrei stað; slík
samsömun á aðeins heima í ímynduðu rými (105). Af þessu leiðir að
gagnkynhneigð kyngervi eru líka tilbúningur og alveg jafn fölsk, eða
sönn, og hver önnur.
Hinsegin fræði (og hinsegin bókmenntir) snúast ekki um að brjóta
niður eða varpa rýrð á „val“ venjulegs gagnkynhneigðs (fjölskyldu)fólks.
Skjömm, eða afbygging, á gagnkynhneigðu forræði felst í því að gagn-
rýna á róttækan hátt forsendur þessa forræðis og forréttinda sem undir-
skipa og útiloka aðra, þá sem eru hinsegin, í nafni hins heilbrigða, hins
eðlilega, náttúrulegs skipulags eða almáttugs guðs. Hinsegin fræði, eins
og Butler stundar þau, eru pólitísk og þeim er stefnt gegn gagnkyn-
hneigðri nauðhyggju sem elur á rasisma, kvenfyrirlitningu og hómó-
fóbíu. Eitt kyngervi getur ekki verið öðru æðra og ekkert réttlætir úti-
lokun hins.
Ecce „homo“: ný manngerð verður til
Michel Foucault hélt því fram að homminn hafi fyrst litið dagsins ljós
árið 1870, við það að vera skrifaður inn í orðræðuna í ritgerð Carls
Westphal um „öfugsnúnar kynferðislegar tilfinningar“.26 Bönn við ergi
og fordæmingar á „ónáttúru" þekktust fyrir þennan tíma en í iðnríkjum
26 Carl Westphal, Archiv fiir Neurologie, 1870. Sjá Michel Foucault, Histoire de
la sexualité I: la volonté de savoir (Paris: Editions Gallimard, 1976), t.d. bls. 58-
60. Ymsir aðrir fræðimenn á 19. öld skilgreindu fyrirbærið; hugtakið „samkyn-
hneigð" eða „homosexuality“ var fyrst notað af Ungverjanum Kertbeny árið
1869. Þó að samkynhneigð kvenna hafi verið þekkt var sjónum einkum beint
að karlmönnum, enda konur álitnar hæpnir gerendur í kynlífi. Orðin „lesbía“
og „lesbíanismi“ (í „höfuðið" á eynni Lesbos þar sem skáldkonan Saffó bjó)
birtust fyrst í enskri tungu árið 1870, nokkru seinna en á meginlandinu. Um
þetta má lesa í grein André Lardinois, „Lesbian Sappho and Sappho of Les-
bos“, í From Sappho to De Sade: Moments in the History of Sexuality, ritstj.
Jan Bremmer, London: Routledge, 1989, bls. 15. Þegar hegningarlög í Bret-
landi voru hert 1890 hugleiddu menn ákvæði um konur en lávarðadeildin
komst að þeirri niðurstöðu að hættulegt væri að koma svo ógeðfelldri hug-
mynd að.