Skírnir - 01.09.1998, Blaðsíða 156
426
UNNUR BIRNA KARLSDÓTTIR
SKÍRNIR
komið út bók Guðmundar, Land og þjóð, sem er í ýmsum efnis-
atriðum undir beinum áhrifum frá hugmyndum arfbótasinna.8
Sá sem fjallaði þó hvað ítarlegast um hugmyndafræði mann-
kynbótastefnunnar hér á landi var Agúst H. Bjarnason (1875-
1952), doktor í heimspeki og prófessor við Háskóla Islands til
margra ára. Umfjöllun hans er að finna í síðara bindi af Siðfrœði,
sem kom út 1926, og fyrra bindi bókarinnar Vandamál mannlegs
lífs, frá árinu 1943, en hún hafði áður komið út sem fylgirit við
Árbók Háskólans 1937-1938. Ágúst gerði þar grein fyrir hug-
myndafræði Galtons og ýmissa fylgismanna hans í Evrópu og
Bandaríkjunum. Markmið hans var að fræða Islendinga um kenn-
ingar arfbótafræðanna og mikilvægi þeirra fyrir mannkyn. Máli
sínu til stuðnings þýddi hann og endursagði brot úr erlendum
mannkynbótaritum, ekki síst erlendar rannsóknir sem hann taldi
að sýndu með vísindalegum rökum að mannkynbótasinnar hefðu
lög að mæla. Af þessum sökum eru mannkynbótaskrif Ágústs í
vissri fjarlægð frá íslensku samfélagi, þótt hann viðri af og til eig-
in skoðanir.
Úrkynjun og góðkynjun
Til stuðnings fullyrðingum um úrkynjun mannkyns vísuðu
mannkynbótasinnar gjarnan til lífsbaráttu dýranna, meðal annars
í umfjöllun Darwins um náttúruvalið sem fólst í því að þeir hæf-
ustu kæmust af en ólífvænlegri einstaklingar dæju.9 Ágúst H.
Bjarnason nefndi þetta dánarval á íslensku, því náttúran veldi þá
úr sem væru veikastir fyrir. Þeir ykju ekki kyn sitt og veiktu því
ekki stofninn. I augum arfbótasinna var þetta fyrirkomulag
ákjósanlegt fyrir hagsmuni heildarinnar og komandi kynslóðir,
eða eins og Ágúst orðaði það:
Dánarvalið er vitanlega hart og miskunnarlaust við þá, sem það kemur
niður á; þeir fá að deyja drottni sínum fyrir aldur fram; en þeim, sem eft-
ir lifa, verður það, er til lengdar lætur, til hinnar mestu blessunar. Það er,
8 Guðmundur Finnbogason: Land ogþjóð, 144-45.
9 Bayertz: GenEthics, 41-42.