Tímarit Máls og menningar - 01.05.2012, Qupperneq 43

Í s l e n s k s t j ó r n v ö l d o g u m h v e r f i s v e r n d a r s a m t ö k
TMM 2012 · 2 43
árið 1982. Í öðru lagi fóru markmið Íslands og Greenpeace að mörgu leyti
saman. Að auki var íslenska sendinefndin á fyrstu þremur fundunum
fámenn og líkt og fulltrúar margra smárra eyríkja var dr. Gunnar ekki
feiminn við að eiga samstarf við umhverfisverndarsamtök.13
Davíð Egilson hjá Hollustuvernd ríkisins – þá aðalsamningamaður Íslands
við gerð alþjóðlegs samnings um bann við notkun þrávirkra, lífrænna efna
– benti á árið 1996 „að Greenpeace-samtökin hafi sömu stefnu og sömu
markmið og íslensk stjórnvöld varðandi mengunarmál í hafinu“.14 Á fjórða
og síðasta undirbúningsfundi fyrir ráðstefnuna í Ríó gáfu Greenpeace-sam-
tökin út sérstaka yfirlýsingu til stuðnings tillögu Íslands þar að lútandi.15
Umræða á þingi
Á meðan fram fór á alþjóðavettvangi umræða um tillögu Íslands um varnir
gegn mengun sjávar frá landstöðvum, líkt og kveðið var á um í Dagskrá 21 –
þar sem umhverfisverndarsamtök beittu sér mjög – fóru fram annars konar
umræður á Alþingi Íslendinga. Þann 18. mars 1993 sagði til að mynda Árni
Mathiesen, síðar sjávarútvegsráðherra:
Það hefur orðið hér umræða um hvernig við eigum að standa að samskiptum við
Greenpeace. Þetta eru samtök sem hafa mistúlkað hvalveiðimálin og sjálfsagt önnur
mál á allillilegan hátt og þess vegna er það mjög varhugavert að bendla okkur við
eitthvert samstarf við þessa aðila. En við verðum þó að gera okkur grein fyrir því að
sumt af því sem þessi samtök segja, er stuðningur við okkar málstað í öðrum málum
og því megum við ekki vísa röksemdum þeirra í þeim málaflokkum á bug heldur
taka undir þær án þess þó að eiga í nokkru formlegu eða óformlegu samstarfi við
þessa aðila (undirstrikun höf.).16
Í sömu umræðu sagði eftirmaður Árna í ráðherrastóli, Einar K. Guðfinns-
son:
Ég vara mjög við því að við séum yfir höfuð að leggja lag okkar við samtök af þessu
taginu sem hafa orðið ber að því í svo stóru máli eins og hvalveiðimálinu að rugla
vísvitandi saman staðreyndum, ljúga að fólki, fara frjálslega með upplýsingar og
fleira af því taginu. Því miður bendir ýmislegt til þess að í sumu af því sem þeir eru
að fjalla um á öðrum vettvangi fari þeir nákvæmlega þannig með staðreyndir sem
fyrir þá eru lagðar. Þeir hafa orðið berir að því og uppvísir að því að leika sér að því
að nota upplýsingar sem þeir fá, slíta þær úr öllu vísindalegu samhengi en klæða þær
hins vegar í gervivísindabúning og segja: Þetta eru staðreyndir málsins. Menn sem
þannig vinna eru auðvitað mjög hættulegir í samstarfi og ég held að þrátt fyrir að
hægt sé að finna, ef vel er leitað, eitthvað jákvætt í fari þessara samtaka, þá sé það
þannig með þessi samtök að eftir að þau hafa unnið með þessum hætti sé það okkar
málstað hættulegt að vera nokkuð að leggja okkar lag við þau og þess vegna eigum
við einfaldlega að slást fyrir okkar góða málstað í umhverfismálum án þess að hnýta
okkur aftan í þessi vafasömu samtök sem Greenpeace eru.17