Úrval - 01.12.1947, Page 25

UM FJÖLL OG LIST — OG SITTHVAÐ FLEIRA
23
Ijót. Reglulega ljót. Hvers vegna
voru þau Ijót fyrir tvö hundruð
árum, en svo falleg núna, að þar
úir og grúir af fólki, sem lof-
syngur þau á ótal tungumálum
af hrifningu? Það er af því að
vanadýrið hefur, næstum óafvit-
andi, skipt um skoðun. Fyrir
hundrað árum voru frjósamir
akrar og skuggasælir skógar
fallegir. Af því að þeir voru
gagnlegir. Fjallið var óbyggt,
hættulegt og gagnslaust. Með
öðrum orðum ljótt.
Þá tóku nokkrir skýjaglópar
upp á því að mála fjallamynd-
ir, og aðrir lofuðu f jallið í orð-
um og tónum. I þeim hópi, þar
sem þessi áróður festi rætur,
fóru menn að tala með virðingu
um fjallið. Seinna komu lækn-
ar og íþróttamenn hver með sinn
boðskap um heilbrigði fjalla-
náttúrunnar. Og þegar Ferða-
félagið og Friðþjófur Nansen
og aðrir góðir menn höfðu hol-
að steininn um stund, hætti f jall-
ið að vera viðsjált. Það varð
holit, dásamlegt og gagnlegt —
í stuttu máli: fallegt.
Og nú mega menn gæta sín
að nota ekki röng lýsingarorð
um norsku háf jöllin, þegar syn-
ir Noregs eru viðstaddir.
Það er erfitt að sanna áþreif-
anlega gagnsemi listarinnar. Ef
ég er ekki blátt áfram lista-
verkasali, get ég ekki bent á mál-
verk eftir Edvard Munch og
sagt: „Af þessu hef ég haft
mikið gagn, skaltu vita?“ En
það er auðfundið fólk, sem get-
ur sagt, að það hafi ánœgju af
list. Hvort ánægjan er gagnleg
í lífinu, er svo aðeins heimspeki-
leg spurning fyrir hina gleði-
snauðu.
Persónulega er ég alls ekki
svo viss um, að myndir eigi að
hanga á öllum veggjum. Það eru
til veggir, sem bezt fer á að séu
án nokkurs skrauts. Jafnvel í
ráðhúsi er slíkt fræðilega hugs-
anlegt.
En ef við virðum fyrir okkur
hina allt of fáu veggi, sem enn
eru í landinu, munurn við kom-
ast að raun um, að á þeim öll-
um að heita má er „listræn"
skreyting í einhverri mynd. Hún
getur verið eftir gamla meistara,
lifandi listamenn, ung lista-
mannsefni, akkorðsmálara, eða
glansmyndir af einhverju tagi,
allt eftir smekk og efnahag íbú-
ans. Er það máttur vanans eða
fegurðarþráin, sem valið hefur
þeim stað þama? Sennilega
hvorttveggja. En það skiptir í
þessu sambandi minna máli en