Tímarit Máls og menningar - 01.12.1975, Page 73

Vandinn að þýða Ijóð
er að finna, t. d. í „Illu blóði“, en jafnframt skortir þá mannlegu nánd
sem Arstíð í víti hefur og var ekki hvað síst tilefni þess að ég byrjaði á
þýðingarstarfi mínu. En ég get raunar ekki sagt að það hafi verið ein-
ungis þessvegna eða einungis af því að ég fann þarna eitthvað sem hæfði
slæmu sálarástandi mínu um það leyti. Það var einnig og ekki síður hitt,
að ég þóttist finna þarna skyldleika við nútíma ljóðagerð, jafnvel að þarna
væri uppruni hennar fremur en hjá nokkrum öðrum, þótt hans væri einnig
að leita hjá Baudelaire og fleiri höfundum. Rimbaud áleit sig hinsvegar
hafa verið á villigötum og gafst upp. Ég get einnig viðurkennt, að þegar
ég hafði þýtt nægju mína úr verkum hans, var ég orðinn leiður á honum
og fleygði ævisögu hans ofan í kassa ásamt einni útgáfu af Ijóðum hans,
þar sem þær hafa fengið að liggja óhreyfðar síðan. En svo er eins og ein
ný bók um Rimbaud nægi til að vekja aftur áhugann, og maður byrjar
að rifja upp verk hans og furða sig á þessu einkennilega skáldlífi.
Rimbaud verður ef til vill seint við alþýðuskap, en áhuginn á honum
virðist þó hafa aukist gífurlega á þeim fimmtán árum sem liðin eru síðan
ég hóf að þýða úr verkum hans, og í bók frá 1968 eftir belgíska bók-
menntafræðinginn Robert Montal segir, að aldrei hafi Rimbaud verið
meira í tísku en á síðustu tímum. Það hefðu líklega fáir séð fyrir um það
leyti sem ég hóf þýðingar mínar, þótt ýmsir nútímahöfundar gerðu þá
þegar veg hans mikinn. En hversvegna Rimbaud? Hversvegna hefur hann
haft þessi miklu áhrif á nútímann? Kannski að sumu leyti fyrir misskiln-
ing. Og þó var það líklega eitthvað annað en misskilningur að hann skyldi
hafa þessi áhrif á sjálfan mig, þegar aðrir höfundar náðu ekki til mín.
Súrrealistarnir vildu á sínum tíma, upp úr 1924, halda því fram að Rim-
baud væri þeirra fyrirrennari og meistari ásamt Lautréamont. Samkvæmt
því áttu prósaljóð hans að vera einskonar ósjálfráð skrift. En þessi skoðun
studdist ekki við haldgóða þekkingu á vinnubrögðum Rimbauds. I heildar-
útgáfu þeirri af verkum hans sem ég hef hér vitnað til (La Pleiade frá
1963) eru birt drög að Une saison en enfer sem sýna ótvírætt að hann
hefur farið með mikla vinnu í órímuðu ljóðin, þau eru engin ósjálfráð
skrift. „Illt blóð“, svo dæmi sé tekið, er í upphafi stuttur texti, en verður
síðan í meðförum skáldsins upp á margar blaðsíður. Af drögum að safn-
inu Arstíð í víti virðist einnig mega ráða, svo sem og merkja má í fyrr-
nefndu Ijóði, að Rimbaud hafi verið orðinn afhuga því dulúðuga táknmáli
í skáldskapnum sem hann hafði tileinkað sér og jafnframt að vísu afhuga
ljóðagerðinni og listinni yfirleitt. Hann segir beinlínis að listin sé tóm
311