Skírnir - 01.01.1956, Page 30
28
Peter Hallberg
Skímir
standa upp í ökla í krapanum“. (I, 196).1) Samlíkingin ligg-
ur algerlega utan við hugmyndaheim harnanna. Hún á rætur
sínar í hugrenningatengslum skáldsins sjálfs. Sama máli gegn-
ir um lýsinguna á því, hvað fólk varð að flýta sér að botna
sögur sínar, þegar strandferðaskipið fór, „svo þær töpuðu öllu
bókmenntalegu gildi“. (1,206). Sögumönnunum sjálfum var
þetta auðvitað ljóst, en þeir hefðu tæpast orðað það svo.
Salka Valka er óvenjulega auðug af myndum og líkingum
af ýmsu tæi. Tíðni þeirra er miklu meiri þar en í nokkrum
af seinni skáldsögunum. Þetta eitt út af fyrir sig ber vitni um,
að á verkinu er huglægur blær, að höfundurinn hefir gaman
af að flétta hugdettum sínum inn í atburðarásina. Oft tekui
hann þó samlíkingar sínar og myndir úr hugmyndaheimi
sögupersónanna. „Ja, það þýðir ekki að hanga þarna eins og
hákarlsbeita í forsælu“ (I, 9) segja nokkrir skipsmenn hrana-
lega við Sigurlínu. Angantý Bogesen er eitt sinn „opinberlega
líkt við sviðinn gimbrarhaus“. (II, 162). Einnig þegar mynd-
irnar eru á ábyrgð höfundarins sjálfs, eru þær oft alþýðlegar
og kjarnyrtar. Um Sigurlínu er sagt, þegar hún fór í land á
Óseyri, að „andlit hennar var grátt og slappt eftir uppsölu
og ólíðan, en roðinn var allur í höndunum, sem voru bólgn-
ar eins og pækilsaltað kjöt upp úr suðu“. (1,10). Pilturinn
Arnaldur starði svo hugfanginn á stúlku, að „augu hans
stóðu kyrr eins og í freðinni ýsu“. (I, 170). Þegar Salka litla
Valka var afklædd og sett í bað í kaupmannshúsinu, er sagt,
að farið hafi verið með hana „eins og kláðagemling“. (I, 122).
Þegar börnin í plássinu híuðu á hana, horfði hún bara á þau
„eins og þrákelkinn gripur á hunda fyrir handan garð“. (I,
124). Yfirleitt eru hundarnir mikilsverður þáttur í þessu lík-
ingamáli — eins og raunar i íslenzku þjóðlífi. Sumar aðrar
líkingar eru í nánum tengslum við hugarheim barnsins. Þegar
kaupmannsfrúin birtist Sölku Völku í eldhúsi sínu „klædd
í grænan sparikjól“, er hún „svo tíguleg og fögur, að hún
minnti á drottningar í spilurn". (I, 121). 1 þessu stórkostlega
húsi var farið með stúlkuna upp stiga, „sem virtist vera úr
1) 1 tilvitnunum til SölkuVölku merkir I Þú vínviSur hreini (1931),
en II Fuglinn í fjörunni (1932).