Skírnir - 01.01.1956, Page 238
SIGURÐUR ÞÓRARINSSON:
ISLAND ÞJÓÐVELDISTÍMANS OG MENNING
í LJÓSI LANDFRÆÐILEGRA STAÐREYNDA.
(Erindi flutt viS setningu Víkingaþingsins í Reykfavik sumariS 1956.)
Sú mikla menning, sem blómgaðist á íslandi á tímum hins
forna íslenzka þjóðveldis, hefur um langan aldur verið ís-
lenzkum og erlendum fræðimönnum rannsóknar- og umhugs-
unarefni. Hvernig mátti það verða, að fámennri þjóð í hrjóstr-
ugu, afskekktu landi norður undir heimskautsbaug tókst að
stofna hér sjálfstætt menningarþjóðfélag og viðhalda því,
skapa hér andleg verðmæti, sem sagt hefur verið um, að væru
evrópskri menningu jafndýrmæt og hljómkviður Beethovens
og leikrit Shakespeares.
Ég ætla mér ekki þá dul að ráða þessa gátu. Sem landfræð-
ingur ætla ég aðeins að víkja lauslega að nokkrum landfræði-
legum og jarðfræðilegum staðreyndum, sem e. t. v. mættu
verða til nokkurrar glöggvunar þeim húmanistum, einkum
þeim erlendu, sem hafa íslenzka menningu, og þá einkum
hina fomíslenzku, að rannsóknar- eða umhugsunarefni.
Ekki þarf annað en legu landsins til að skýra, að það voru
menn frá Bretlandseyjum, sem fyrstir Evrópumanna fundu
landið, og að Norðmenn urðu næstir. Skotland er næst Islandi
allra evrópskra landa, í 431 sjómílna eða 800 km fjarlægð,
en næst kemur Noregur, í 524 sjómílna eða 1000 km fjar-
lægð. En miklu nær Islandi en áðurnefnd lönd er það mikla
eyland Grænland. Minnsta fjarlægð til þessa lands er að-
eins 155 sjómílur eða 287 km. Það er því ástæða til að spyrja,
hvers vegna ísland hafi aldrei verið byggt Eskimóum — raun-
ar er það algeng skoðun erlendis, að það hafi aldrei verið
byggt öðrum en Eskimóum. — Vitað er af fornleifafundum,