Skírnir - 01.09.1998, Side 71

SKÍRNIR
VINNUDÝRKUN, MEINLÆTI
341
flestir óafvitandi „kantískir" og krefjast staðfestingar á réttmæti
eigin gilda með því að heimta að aðrir hegði sér nákvæmlega
einsog þeir. En það voru ofsafengin viðbrögð samstarfsfólks míns
sem kölluðu á þessa líkingu. Þeim sem hafnaði eftirvinnu var
samstundis stillt upp við vegg í kaffitímum og þulin upp yfir
honum kreddukennd vinnujátningin. Ef umvöndunin mistókst
var hann snarlega settur í einangrun utan „hópsins" - honum var
tekið fálega í næsta kaffitíma, ekki hlegið að bröndurum hans og
loks endaði hann við borð með hinum furðufuglunum, full-
komlega hliðstætt því þegar efahyggjumenn eru á endanum bann-
færðir úr sértrúarsöfnuðinum.
Annað dæmi, sem allir œttu að kannast við, er kjör launþega
og kaupmáttur launa í íslensku samfélagi. A meðan sumar
Evrópuþjóðir hugleiða að stytta vinnuvikuna í rúma 30 tíma,
þykir á Islandi ekkert bogið við að fólk vinni 60 tíma vinnuviku
eða meira til að framfleyta sér. Slíkt er einfaldlega „norm“; lífið er
bara að mestu vinna og ekki einu sinni verkalýðsfélög virðast sjá
ástæðu til að gera athugasemdir við þetta fyrirkomulag. Hér skal
þó ekki dvalið við þetta mikilvæga atriði.
Augljóslega er útilokað að ætla sér að greina allar þær breytur
sem hafa stuðlað að vinnudýrkun á Islandi - til þess eru þær
alltof margar. Þar hafa einkum landfræðilegar aðstæður verið
mikilsráðandi. Þrátt fyrir reglulegar yfirlýsingar ýmissa „Islands-
gyðinga“ um landið sem Guðs útvalda ríki og paradís á jörð, er
ekki að sjá að landið sé beinlínis gjöf sem Guð hefur hannað sér-
staklega fyrir menn. Að minnsta kosti reynir minna á ímyndun-
araflið þegar Island er kennt við djöflaeyju, heldur en þegar því er
líkt við aldingarð. Landið er óneitanlega á margan hátt mann-
fjandsamlegt og einsog við vitum öll þurftu forfeður okkar að
búa yfir ótrúlegri þrautseigju, mér liggur við að segja þrjósku, til
þess eins að komast af. Þar af leiðandi hefur „dugur“ verið lífs-
nauðsynlegur eiginleiki íslenskra manna frá fornu fari, sem ef-
laust skýrir að hluta þá ofuráherslu sem á hann er lagður enn
þann dag í dag.
Eins er ekki með öllu óeðlilegt að efnisleg afköst myndi inn-
tak dugnaðar á Islandi. Þar til fyrir skemmstu hafa störf í landinu