Skírnir - 01.09.1998, Page 177
SKÍRNIR
.KYNBÆTT AF ÞÚSUND ÞRAUTUM'
447
Hver maður, sem lætur sér nokkuð ant um ætt sína, gæti bæði útvegað
sér ættartölu og leitað sem nákvæmastra upplýsinga um ýmsa menn ætt-
ar sinnar og geymt þetta síðan og aukið eftir því, sem ástæður leyfðu.
Gætu þannig myndast drög til ættarsögu, er menn geymdu sjálfir sem
einskonar ættarminjar eða létu á þjóðskjalasafnið. [...] ættum vér að geta
eignast ættartölur, skemri eða lengri, með nokkurn veginn réttorðum
mannlýsingum og ævilýsingum. Gætu þær komið að all-góðu haldi,
jafnskjótt og þessar ættgengis-rannsóknir færðust í fast horf. Þó verða
menn, ef þetta á að koma að nokkru verulegu haldi, að reyna að hafa
mannlýsingar þessar sem réttorðastar og leyna hvorki kostum né göllum,
þótt um nákomna vandamenn sé að ræða.76
Saga mannkynbótastefnunnar er sannarlega athyglisverð í ljósi
þeirrar þróunar sem orðið hefur í vísindum og tækni á síðustu
áratugum. I stefnunni endurspeglast gildismat sem mótaðist í ár-
daga þeirrar tæknihyggju sem við tökum nú sem sjálfsögðum
hlut, oft efasemda- og gagnrýnislaust. Enda þótt kröfur mann-
kynbótastefnunnar um opinberar aðgerðir til að auka viðkomu
tiltekinna hópa og hindra barneignir annarra eigi ekki lengur
hljómgrunn má greina visst bergmál af hugmyndum mannkyn-
bótasinna í samtímanum.
I fyrsta lagi deila menn ennþá um hvort megi sín meira í lífi
manna, eðlið eða aðbúðin og hvort eða hvernig eigi að taka mið
af því á pólitískum og félagslegum vettvangi. I beinu framhaldi af
slíkum vangaveltum hefur hafist í Bandaríkjunum gamalkunnug
umræða um misjafna arfborna eiginleika þjóðfélagshópa og kyn-
þátta. Sumir eru enn á þeirri skoðun að velferðarkerfið nái aldrei
að uppræta fátækt, atvinnuleysi og tilheyrandi félagsleg vandamál
þar eð þessi vandamál ráðist af meðfæddum eiginleikum þeirra er
við slíkt lifa.77
I öðru lagi hefur vaxandi trú manna á mátt erfðavísindanna
vakið að nýju upp áleitnar siðferðilegar spurningar um rétt
manna til að hlutast til um gang náttúrunnar. Bandaríski sagn-
fræðingurinn Daniel J. Kevles tekur svo djúpt í árinni að ný arf-
76 Ágúst H. Bjarnason: Siðfrœð:, 225-26.
77 Dæmi um slík viðhorf er m.a. að finna í umdeildri bók Herrnsteins og
Murrays: The Bell Curve.