Skírnir - 01.09.1998, Page 202

472
STEFÁN HJÖRLEIFSSON
SKÍRNIR
hvað reynd, í einstökum málum. Við vitum sjaldnast hverju við
eigum að trúa, hvað sé rétt að gera og hverju megi treysta. Okkur
þyrstir í öryggi. Því er ekki að undra þótt menn taki þeim fræð-
um fegins hendi sem hafa upp á áreiðanlega þekkingu að bjóða.
Ef rétt er að verki staðið má treysta því að niðurstöður lækna-
vísindanna séu sannar. Vísindamenn jafnt sem almenningur leggja
kapp á að ekkert skuli talið til sanninda í læknavísindum nema
það hafi verið rannsakað til hlítar. Og á undanförnum tveimur
öldum hafa átt sér stað stórstígar framfarir í læknavísindum.
Þekkingin verður sífellt víðtækari, nákvæmari og traustari. Við-
fangsefni þekkingarinnar er maðurinn sjálfur og sá háski sem
honum er búinn frá vöggu til grafar. Læknavísindin ráða yfir víð-
tækri þekkingu á upphafi lífsins, þroska mannverunnar og hrörn-
uninni sem leiðir til veikinda og dauða. Þetta veit hver maður og
læknavísindin njóta mikillar virðingar fyrir vikið.
Þeim spurningum um lífið og dauðann sem heitast brenna á
mönnum er hins vegar ekki auðsvarað. Það eru spurningar á borð
við „hver er ég?“, „hvers vegna lifum við?“, „hvernig eigum við
að ráðstafa lífi okkar?“ og „hvernig getum við horfst í augu við
dauðann?“ Með tilliti til þessara spurninga eru svör læknavísind-
anna hálfsannleikur eða óhrekjandi lygi - óhrekjandi vegna þess
að vísindin eru sannarlega uppspretta sannleika og vissu og menn
eiga ekki annarra kosta völ en að treysta þeim, en lygi vegna þess
að engin vísindi eru þess umkomin að leysa þær gátur mannlegrar
tilveru sem vekja ríkasta þörf fyrir fullvissu.
Ef menn slysast til að leggja tilvistarlega merkingu í afrek
læknavísindanna, er ástæðan ekki aðeins sú að vísindin eru örugg
og traust og virðast svala þörf manna fyrir þekkingu. Bölið og
þjáningin eru ávallt til staðar í tilveru mannsins og kalla á við-
brögð og úrbætur. Hins vegar er torvelt að sporna gegn bölinu og
viðleitni manna til að draga úr þjáningu og gera veröldina byggi-
legri er allt of oft unnin fyrir gýg. En í bræðralaginu með tækn-
inni er máttur vísindanna svo mikill að menn verða agndofa af
hrifningu. Viska læknanna helst í hendur við getu þeirra til að
leika á dauðann og líkna þeim sem þjást. Með aðferðum nútíma
læknisfræði er hægt að lækna marga og líkna þeim sem ekki er