Tímarit Máls og menningar - 01.05.2012, Page 137

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2012 · 2 137
urn tímann séð fram á að eignast –
felldar niður. Óráðsía þeirra virðist ekki
munu koma í hausinn á þeim svo
nokkru nemi, meðan bláfátækar hús-
mæður sem hnupla fyrir nokkur þúsund
krónur mega eiga von á fangelsisvist.
Við kynnumst konu sem er sífellt með
reiknivélina á lofti og tekur sér óratíma í
að kaupa inn því hún óttast alltaf að eiga
ekki nóg þegar að kassanum er komið,
og annarri sem borðar úr ruslagámum
og býr hálfan daginn í leyni í íbúð sem
hún hefur fyrir tilviljun lyklana að.
Þetta er fólkið sem þarf á kraftaverkun-
um að halda, fólkið sem er engu betur
sett þrátt fyrir vísindakenningar og
hagfræðilíkön og lifir kannski á barmi
örvæntingar. Þetta er fólkið sem verður
að eiga trúna því það á ekkert annað.
Fjölskylda Diljár og skólinn hafa áhyggj-
ur af því að hún sé að blekkja saklaust
fólk með gjörningnum – og þau hafa
vissulega talsvert til síns máls – en
sannleikurinn er sá að köld vísindatrú
er ekkert betri; hún skýrir kannski
heiminn en hún bætir hann ekki. Í
þeirra augum er hún ekki síður blekking
því hún hefur enga snertifleti við tilveru
þeirra þótt hún eigi að veita öll svörin.
Hins vegar þekkir fólk og skilur sögur.
„Kannski var það þannig sem kraftaverk
gerðust. Í sögusögnum. Og í samtíman-
um gengu sögusagnir hratt“ (77).
Kraftaverkin búa í sögunum og skáld-
skapnum – í listinni, en eins og fimi
fjárglæframannanna sýndi og sannaði
geta heimasmíðaðar sögur verið bæði til
góðs og ills.
Það má því segja að þótt Diljá eigi
samúð manns í baráttu sinni við stofn-
unina og borgarahátt við lestur bókar-
innar, þá sækir á mann að lestri loknum
sú tilfinning að hún sé kannski dæmi-
gerð fyrir ákveðna hreyfingu meðal
ungs fólks sem er, myndu sumir segja, á
listrænum og pólitískum villigötum.
„Fer sem fer,“ er eins konar kjörorð
hennar, þetta er hálfgrínleg list, lítt
alvörugefin, gengur út á að gera eitthvað
og sjá svo til, póstmódernískur leikur
með neyslusamfélagið, það gæti þótt
flott að listamenn spegli vinnuaðferðir
bisnesskalla – en þessi lesandi hefur
engu að síður trú á Diljá og skoðana-
systkinum hennar. Kraftaverk, sönn eða
login (hver er munurinn ef þau virka?),
búa alltaf yfir miklu dýpri merkingu og
sannleik heldur en sannleikurinn sem er
predikaður að ofan, af postulum sem
vilja sjálfir ráða því hvað sé satt og hvað
ósatt, hvað megi segja og hvað megi ekki
segja. Það eru þessi einföldu sannindi
sem Diljá stendur vörð um, og ég held
að ef við pössum þau þá komi restin
svolítið af sjálfri sér.
Soffía Auður Birgisdóttir
„[…] mörg eru
sjálf þín, kona“
Hallgrímur Helgason: Konan við 1000°.
Herbjörg María Björnsson segir frá.
JPV útgáfa 2011.
Í aðfararorðum að bókinni Konan við
1000° tekur höfundur verksins fram að
um sé að ræða skáldsögu þótt hún
„byggist að nokkru leyti á atburðum
sem gerðust og fólki sem lifði og dó“.
Hann áréttar enn frekar að persónurnar
séu „skáldsagnapersónur“ og „biður les-
anda að sýna kveikjum þeirra og fyrir-
myndum nærgætni og blanda ekki
raunverulegu hlutskipti þeirra saman
við þau örlög sem hann hefur skáldað
þeim“. Ljóst er að Hallgrímur Helgason
hefur átt von á misjöfnum viðtökum við