Fróðskaparrit - 01.01.1956, Qupperneq 28

36
Tuberklarnir í Føroyum í 19. og 20. øld
endaði í bólkinum: ókend. Ein leið er tí at vita, um viður*
skiftini hesum viðvíkjandi eru broytt, meðan árini liðu. Og
hetta tykist nú í stórum at vera hent, sum best verður
prógvað við at nevna nøkur tøl, sum eg her seti hjá við
at telja burtur úr heilsulagslýsingunum frá 1890 og út eftir
(tíverri eru tølini ikki altíð borin so fram, at tað ber til
at útleiða júst tað, sum ynskjandi er).
Frá 1890—99 eru millum 2055 deyð tey 40 °/o farin í
bólkin: deyðaatvold ókend, men í árunum 1900—09 eru
bert 595 av 2236 deyðaváttanum, t. v. s. 27 °/o, komin í
sama bólkin. í 1913—16 vóru av 964 deyðaváttanum1) tær
572, t. v. s. útvið 60 °/o frá líkskoðarum — í 1949—52 einans
tær 247 av 1000, t. v. s. undir 25 °/o. Men uppaftur sjónskari
er munurin viðvíkjandi deyðaatvoldunum. 1913—16 vóru
ikki færri enn 298 við ókendari deyðaatvold, t. v. s. 30 °/o,
meðan sama tal fyri 1949—52 einans var 1—2%. Á okkara
døgum er heilsulagið í landinum í so máta so fullfíggjað,
at tað er bert hendinga ferð, at fólk verður jarðað, og hin
veruliga deyðaatvoldin er ikki uppspurd. Og fyri so sjónska
sjúku sum tuberklar man tað nú í nógv ár hava verið so,
at allir tilburðir at kalla hava verið taldir uppí.
Vilja vit vera nærgangin, kunnu vit við at kanna tølini
í heilsulagslýsingunum síggja, at av eini ella aðrari atvold
er í 1922 knapplig vend komin í tann heldur óálítandi
standin øllum hesum viðvíkjandi. Undan hesum ári hava
hvørt ár frá 85 niður í 60 (eitt ári 54) líkskoðaraváttanir
onga deyðaatvold havt, men síðan minkar talið brádliga
niður í 30, stendur við her til umleið 1928, men er so síðan
við fáum frávikum minkað niður í at kalla einki. Einasta
undantakið er 1941 við 27 ókendum deyðaatvoldum, men
hetta frávikið so seint í tíðini nervar okkum ikki í hesum
sambandi, nú vit hava tvinnandi tuberklasøvn at halda
okkum til (sí framman fyri um Tbls. og Lls.).
') Uppí hesi eru tíverri tald tey andleyst bornu, men gera tey bert
heilt lítlan mun.