Fróðskaparrit - 01.01.1956, Side 30

Fróðskaparrit - 01.01.1956, Side 30
38 Tuberklarnir í Føroyum í 19. og 20. øld lungnatuberklar verða funnir tuberklar í nógvum øðrum likamslutum, serliga eitlatuberklar, tuberklar í beinagrindini og ein tilburður av tu- berklum í búkhindini. Men aftur í 1906 tykist hann, ið tá skrivar, at ivast í, um tuberklarnir hava vundið uppá seg í farna árinum. í 1907 verður frá Suðuroy sagt, at nú er meiri at finna enn áður av tuberklum í beinagrindini. Árið 1909 stakk talið brádliga upp í 82, men hildið verður, at kikhostafarsótt man hava verið atvoldin, síðan 12 av teimum fráboðaðu vóru millum 5 og 15 ár á aldri, men í 1915 — tá aftur var farsótt av kikhosta — verður sagt, at ikki ber til at døma nakað um, hvørt henda farsótt hevur gjørt nakran mun. Frá 1919 til 1920 vaxa tølini aftur brádliga, men verður hetta sett í samband við hina miklu farsóttina av beinkrími (hin spanska sjúkan), sum herjaði í 1919. Sum tað sæst — vit fingu ikki nógv meiri um at halda av hesum viðmerkingum úr heilsulagslýsingunum. Tølini hava at kalla øll ár frá stutt aftaná aldarskiftið og heilt upp til 1928 staðið mest sum í stað. Okkurt árið hava tey verið heldur lægri enn í meðal og okkurt einstakt ár hava tey farið heilt væl upp um meðaltalið fyri hesa fyrstu fjórðingsøld av 1900, men frá 1929 kemur mikil vøxtur. Løgið kortini, at tuberklarnir, nú menn í eina drjúgva tíð hava roynt at basa teimum og hava kent seg so toluliga tryggar, at teir mest sum hava hildið sjúkuna staðið í stað, brádliga skulu taka dik á seg og gerast umleið tvey so vanligir sum higartil. Og kortini er einki dularfult á vási. Atvoldin er eyðskild — hetta ár, 1928, varð tuberklastøðin sett á stovn í Føroyum, og, sum seinri skal verða greitt frá, hon fór reiðuliga at virka í 1929. Sannleikin man tb verri vera tann, at áðrenn hetta ár hava tey fráboðaðu tølini neyvan verið á leið. Ein mongd av nýsjúkum eru ongatíð uppspurd. Hvussu skeiv tølini hava verið, er sjálvandi illt at døma um, men vit gera beint at minnast aftur á, at fyri tey deyðu noyddust vit við toluligari vissu at leggja 33 °/o aftrat teimum kunngjørdu tølunum, og at Cavlsen (1916) um donsk viðurskifti metti, at frá '/3 upp til eina helvt av øllum nýggjum tuberklasjúkum, sum læknarnir vitstu um, ongatíð komu uppí tey fráboðaðu tølini. Mær tykist — sum lýst skal verða seinri — beinast at rokna við, at brekini
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168

x

Fróðskaparrit

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fróðskaparrit
https://timarit.is/publication/15

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.