Fróðskaparrit - 01.01.1956, Síða 70

78
Tuberklarnir í Føroyum i 19. og 20. øld
at minka burtur í einki umleið í 1960 ella nakað seinri.
Og heilt óhugsandi er tað — samanber teir hugleiðingar,
sum her beint omanfyri eru settir fram — at hon hetta skal
gera av sær sjálvum. Men her er eisini almikið hent hesi
ár frá umleið 1930.
Tað stóra fólkaupplýsingararbeiðið um tuberklasmittuna
og um, hvussu umráðandi tað er beinan vegin at koma til
viðgerðar, sum Føroya felag móti tuberklasjúku fór undir
í 1924, fór so líðandi at seta sær spor. Viðgerðarlíkindini
gjørdust betri (tuberklasjúkrahús í 1927 og gamla bróst«
sjúkrahúsið økt í 1932), men størstan týdning hevur tað
kortini havt, at tuberklastøðin byrjaði í 1928, og at allar
atgerðir móti tuberklum vórðu lagdar undir ein lækna.
Sjúkan kundi nu verða skrásett um alt landið, gjølla varð
leitað eftir smittuberum og roynt var at forða fyri smittu
við at fáa hesar lagdar inn til viðgerðar. Eingin ivingur
kann vera í, at alt hetta miðvísa starv hevur havt góð úr*
slit í fylgi, men ikki nóg góð, tí enn gingu nógvir smittuí
berar úti millum fólk, sum eingin vitsti um, og sjúkan
kyknaðí tí so hvørt uppaftur á nýggjum støðum.
Tí var tað stórhending, tá lógin um tvungna kanning av
fxskimonnum kom í 1939. Lat hesa lóg hava ført við sær
trupulleikar. Mettir saman við fólkaheilsuna eru hesir trupub
leikar bert at nevna smávansar, tí hesi lóg — og eina mest
henni — hava vit fyri at takka, at reiðulig vend er komin
í tuberklarnar her á landi. Tuberklarnir, sum kundu staðið
við sum tjóðarsjúka, eru síðan vorðnir ein dvínandi sjúka.
So við og við fór haldið í fólkinum at dragna eftir.
Haðani at skula basa eini ringari tjóðarsjúku vóru vit
nú komnir hagar at skulla forða fyri, at sjúkan aftur fekk
fótin fyri seg og otaði seg út aftur um alt landið. Fram*
tíðaruppgávan var umráðandi og almikið krevjandi, men
kortini lættførari. Og her er tað, at koppingin móti tu>
berklunum, sum byrjaði í 1946, longu hevur sett sær síni
skilligu spor.
Hon hevur í stórum vart ungdóm okkara og øll hini