Tímarit Máls og menningar - 01.12.1975, Page 72

Tímarit Máls og menningar
í Mauvais sang vera orðinn að skrattanum sjálfum, að því er einn bók-
menntafræðingur heldur fram. Og þá er hann ekki síður ljóslifandi í hlut-
verki geggjuðu jómfrúarinnar í La vierge folle. En hvenær sem Ijóðin í
Les Illuminations voru ort, þá er víst að Verlaine fylgdi ljóðasafninu úr
hlaði, þegar það var gefið út að Rimbaud fornspurðum árið 1886 með
því bókarheiti sem enginn fómr er fyrir að Rimbaud hafi sjálfur valið.
I Pleiade-útgáfunni frá 1963 er skýrt frá því að þetta heiti, Les Illum-
inations, hafi verið skrifað ofan við eitt af Ijóðunum í handriti, en það hafi
ekki einu sinni verið með hendi Rimbauds. Nafngiftin er því ekki heldur
komin frá neinu kvæðisheiti eftir Rimbaud sjálfan. í heildarútgáfu þeirri,
mjög vandaðri, sem ég hef hér nefnt, er skýringartitill Verlaines, Painted
plates, ekki lengur hafður með. Það er ekki tekið meira mark á honum
en svo.
LJppljómanir hefjast á dulmögnuðu prósaljóði sem nefnist „Eftir synda-
flóðið“. Fyrstu línurnar urðu þannig í þýðingu minni:
„Jafnskjótt og hugmyndinni um syndaflóðið var fullnægt, staðnæmdist
héri innanum kvik puntstrá og klukkublóm og fór með bæn sína til regn-
bogans gegnum kóngulóarvefinn."
Eg ætla, að gefnu tilefni, að staldra við þýðingu mína á orðinu sainfoin
í þessu upphafi að prósaljóðinu. Orðið lét ég merkja puntstrá, en í raun
og veru þýðir það alls ekki puntstrá. Samkvæmt orðabókum þýðir það
smári. En það er ekki sá smári sem við þekkjum á Islandi, heldur há-
vaxnari jurt sem þykir ákaflega gott hestafóður. En ég þurfti að koma
til skila mynd af héra að fara með bæn sína innanum þessa jurt. Mér var
gagnslaust að tylla honum á einhverja íslenska smárabreiðu, því það gaf
mér enga mynd og ég gat ekki gert mér í hugarlund að sú mynd sem ég
gat ekki sjálfur séð yrði neinum Islendingi sjáanleg. Hins vegar sá ég
hérann auðveldlega fyrir mér innanum hávaxin puntstrá. Þar þótti mér
hann fara vel og þar leyfði ég honum að vera, sannfærður um að sú mynd
mundi falla Islendingum bærilega í geð. Og ekki spilltu klukkublómin
sem á myndinni voru jafnframt. Þarna giiti sú regla, að stundum er hægt
að deyða setningu í ljóði, ef ekki ljóðið sjálft, með því að þýða bókstaf-
lega. Eg vildi reyna að gæða setninguna lífi. Þetta var ekki annað en það
sem allir þýðendur ljóða verða að gera.
Það sem ef til vill einkennir Uppljómanir er meiri fegurðardýrkun en
í Árstíð í víti og meiri feluleikur með tákn. Þar er ekki þessi sára örvænt-
ing sem vart verður við í Arstíð í víti, ekki sú andlega barátta sem þar
310