Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 99
99
Ef vjer athugum þetta efni vel og hlutdrægnis-
laust, þá munum vjer sannfærast um, að þetta,
sem svo margir kalla þvætting, hjegiljur og kerlinga-
hækur, eru þó fræði, sem alls eigi eru svo lítils verð,
sem mörgum virðist í fljótu biagði. í þessum fræð-
um birtast oss fjölbreyttir og víðáttumiklir heimar,
ótölulegar og ýmislegar myndir; — allt þetta hefur
þjóðtrúin skapað. Eins og maðurinn þekkist af
verknnum, þannig þekkist og mannsandinn af þvi,
er eptir hann liggur; hæfllegleikar hans, eðli hans,
ástand og þroskastig birtist í hugmyndum þeim og
hugsmíð, er hann leysir af hendi, Þannig birtist
einnig andi þjóðarinnar í þjóðsögnunum, þar kemur
fram, á hverju þroskastigi þjóðin hefur staðið í and-
legu tilliti á þeim tima, er þjóðsagnirnar stafa frá,
hvernig hugsunarhætti hennar hefur verið varið, og
einnig að nokkru leyti, við hver kjör og ytri á-
stæður hún hefur átt að búa, og hvers konar áhrifum
hún hefur orðið fyrir. Ef vjer viljum leita oss upp-
lýsingar um vissa atburði, hve nær og á hvern hátt
þeir hafi orðið, þá er eigi til neins að leita í þjóð-
sögnunum, þvi þær eru allar ýmist óáreiðanlegar
eða ósannar í sögulegum skilningi, en ef vjer viljum
skyggnast inn í hug og hjarta þjóðarinnar á ein-
hverjum tíma, þá getum vjer það jafnvel á engan
hátt betur, en með því að kynna oss þjóðsagnirnar
frá þeim tíma. Ef vjer t. a. m. kynnum oss þjóð-
sagnir þær, er ganga hjer á Islandi, þá sjáum vjer,
að þær eru eiginlega tvenns konar. Sumar eru út-
lendar að uppruna sínum og eðli, og bera því að
nokkru leyti vott um útlent líf og útlendan hugsun-
arhátt, en við það, að ganga hjer á landi kynslóð
fram af kynslóð, hafa þær lagað sig eptir þvi, sem
hjer á við, og bera því einnig á sjer merki um ís-
7*