Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 151
151
Irinan við krónuna er þjettur krans af gulleit-
um, stiUcuðum knöppum; þetta eru duptherarnir. Opt-
ast eru duptberar blómanna annaðhvort jafnmargir
og krónubl. og bikarbl., eða tala þeirra er deilileg
með sömu tölu. T. d. holurtin hefur 5 bikar- og kr,-
blöð, en 10 duptbera, allar tölurnar deililegar með
6; mýrasóley, sem er algengjurt á raklendi, hefur 5
bikarbl., 5 hvit stór krbl. og 5 duptb.; öll slík blóm
mætti kalla fimmdeild, en tvídeild og þrídeild mætti
þá kalla þau blóm, þar sem blómblaðatalan er deili-
leg með 2 og 3. Aðrar tölur koma ekki fyrir. í
sóleyjarblóminu sjáum vjer að duptberarnir eru
margir og tala þeirra er nokkuð mismunandi, svo
það ásamt nokkrum fleiri blómum er undantekning
frá þessari reglu. — Ef vjer nú tökum einn af dupt-
berunum, helzt einhvern þeirra, sem bezt er þrosk-
aður, og skoðum hann grandgæfllega, sjáum vjer, að
hann er samsettur af tveim aðalpörtum. Neðri hluti
hans er mjór, leggmyndaður og heitir duptþráður;
hann er í styttra lagi, miklu lengri í mörgum öðr-
um blómum. Efri hlutinn heitir duptknappur; hann
er lítið eitt aflangur, gengur skora eptir honum miðj-
um upp og ofan á þeirri hliðinni, sem snýr frá miðju
blómsins. Þetta sjest þó ekki greinilega nema blómið
sje fyrir skömmu sprungið út, því þegar duptberinn
er fullþroskaður, rifnar duptknappurinn eptir endi-
löngu beggja vegna við langskoruna, en þó nokkuð
frá henni, og út um þessar rifur fellur örsmátt gul-
leitt dupt, blómduptið. Það myndast innan í dupt-
knappnum. Sje þroskaður duptknappur skorinn þvers-
um í sundur áður en hann opnast, má sjá, en þó
ekki nema í stækkunargleri, að hann er fjórrúmaður,
og að hvert rúm eða dupthirzla er full af dupti. Dupt-
kornin eru örsmá, en þó mjög mismuhandi að stærð