Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 207
207
tegundarinnar, og verðr þá umfram skapeigind sú
er tegundin á en kynið vantar, og er sú skapeigind
einmitt mismunr kyns og tegundar. Sé tegundin og
mismunrinn (hin mismunandi skapeigind tegundar-
innar) oss kunn, er að draga mismun þenna frá
öllum eigindum tegundarinnar, og er þá kynið ein-
mitt afgangrinn. Sé kynið og munrinn kunnr, er
eigi annað en bæta þessari mismunandi eigind við
kynseigindirnar, og er þá tegundin fundin.
5. Þótt nú ummerkíngarháttr þessi sé oftlega
viðhafðr, af því að hann er svo handhægr, svo lengi
sem kyn er til er tegundinni verði viðjafnað, er
hann samt harðla ófullkominn, með því að hann fræðir
oss eigi um eðli hærra kynsins, er þó hlýtr oftast
að vera einmitt höfuðefni ummerkíngarinnar, og~
greinir heldr eigi tegundina frá andstæðum tegund-
um. Slíkar ummerkíngar eru þvíkallaðar orðlcveðn-
ar ummerkíngar, og eru þær tiðar í orðabókum.
Með þessari aðferð gætim vér eigi ummerkt mörg
nöfn í máli voru, svo sem stærðfræði, rúmfræði,
tölfræði, líffræði, með því að fræði um stærðir, um
rúm, tölur, um líf væri engin skýríng né ummerkíng
að nokkru gagni. Yér hljótum að játa að sú ein
ummerkíng sé fullnægjandi, er fengin er á sama
hátt sem hugtakið, enda segir það sig og sjálft, því
að hin sanna ummerkíng eins hlutar er einmitt til-
tekníng á hinu sanna hugtaki hans; ummerkíngin
er hugtakið sjálft framsagt með orðum, skrásett í
málsgrein. Ummerkíngin og hugtakið hljóta og því
að hafa einn og hinn sama höfuðkost til að bera;
en hann er sá að þau sé sem auðugust að höfuð-
eigindum hlutarins, en þær eru frumeigindir hans,
skapeigindir, kynseigindir. En sleppa skal öllum
hjáeigindum og aukeinJcennum kynseindanna, sem