Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 174
174
næringarefnum, einkum sterkju eða mjölefni, sem
ætlað er kíminu eða plöntufóstrinu til næringar.
Hinar sellurnar, sem mynduðust í eggsellunni sam-
hliða eggsellunni, líða undir lok eða eyðast. Jafnótt
og kímið og fræhvitan vex, þá þenst kímbelgurinn
út og rýmir eggkjarnanum, sem lá umhverfis hann
smátt og smátt burtu, svo hann eyðist optast algjör-
lega. Loks nær kímbelgurinn alveg út að egghimn-
unum, sem einnig hafa vaxið og ummyndazt mjög;
eggmunninn er lokaður og himnurnar, sem áður
voru þunnar og linar, eru nú orðnar sterkar og
meir eður minna harðar. Þegar kímið hefur náð
fullum þroska, er ummyndun eggsins lokið, og kall-
ast það þá frœ og hinar ummynduð egghimnur frœ-
skurn. I sumum fræjum t. d. róufræi, er engin fræ-
hvita; kimið hefur eytt hanni allri, meðan það var
að vaxa. Aptur á móti er i mjög mörgum fræjum
meiri eða minni fræhvita, sem geymist þar óbreytt,
þar til dvalatima kímsins er lokið og það fer að
vaxa á ný; þá tekur það til þessa næringarforða,
sem móðurplantan hefur dregið saman og lagt með
því i fræið, svo að hin unga planta hefði tilbúna
hentuga næringu, þegar hún vaknar af kímdvalanum,
og varpar af sjer fósturreifunum, sprengir fræ-
skurnið, sem varði hana og verndaði fyrir ýmsum
skaðlegum áhrifum. Þessi forðanœring endist plönt-
unni meðan hún er svo vanburða, að hún hvorki
getur tekið til sín næringu úr loptinu eða jörðinni. Sem
dæmi upp á fræ með mikilli fræhvítu, má nefna
korntegundirnar.
Samfara ummyndun eggsins í fræ eru aðrar
breytingar í blóminu og á plöntunni yfir höfuð. Bikar,
króna og duptberar visna og falla vanalega af eða
ummyndast meira eða minna, því nú er aðalstarfi