Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 160
160
fyrir viðhald og þroskun tegundarinnar, og þetta
liggur án efa til grundvallar fyrir því, að náttiiran
stuðlar með ýmsu móti að víxlfrjóvgun blómanna, en
hamlar sjálffrjóvgun. Það er með margvislegu móti,
að duptið berst úr einu blómi í annað. Mörg blóm
víxlfrjóvgast á þann hátt, að vindurinn feykir dupt-
inu burt úr blóminu, þegar duptknapparnir opnast;
og þar sem mergð duptkornanna er svo mikil, þá
getur varla farið svo, að eitthvað af þeim hitti ekki
á þroskaða duptfestu í blómi sömu tegundar, er vex
í nánd; en náttúrlega fer með þessu móti ógrynni
af dupti forgörðum. 011 þau blóm, sem frjóvgast
á þennan hátt, eru opin, smávaxin og lítilfjörleg, án
allx litarskrauts, en vanalega græn að lit eins og
hinir aðrir hlutar plöntunnar, svo þeirra gætir lítið;
þau eru og ilmlaus og hunang myndast ekkert i þeim.
Duptberarnir eru vanalega þannig gjörðir, að þeir
hreifast fyrir hvað litlum vindhlœ sem er, og duptið
er örsmátt og laufljett, svo vindurinn eigi sem hæg-
ast með að feykja því. Duptfesturnar eru stórar,
opt skúfmyndaðar eða fjaðurmyndaðar, og standa
vanalega langt út úr blóminu. Þetta er auðsjáanlega
til þess að duptið, sem svífur um í loptinu, hitti þær
fremur. Sem dæmi upp á blóm, sem frjóvgast þannig
fyrir aðstoð vindarins, mætti nefna puntgrasa- eða
töðugrasablómin; þau eru optast tvíkynjuð og óásjá-
leg, duptfesturnar stórar, fjaðurmyndaðar; enn fremur
stargresisblómin og birkiblómin, sem hvortveggja
eru einkynjuð. En aptur eru önnur blóm, og þau
margfalt fleiri, sem vindurinn getur ekkert liðsinnt
í þessu efni. Milli þeirra verður duptið að berast á
einhvern annan hátt. Sjerstakíega má nefna skordýrin
sem duptflytjendur, t. d. flðrildi, hýflugur, randaflugur og
ýmsfleiri. Þessifjörugu, sistarfandi smádýr eiga mestan