Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 237
287
skattar eigi verða greiddir‘. Málsgrein þessari má
breyta þannig: ,Skattar eru greiddir, af því að land-
stjórnin heflr skattheimtumennh
I öllum sönnum skilyrtum málsgreinum verðr
skilyrðið að vera svo ríkt eðr fullnægt, að hið skil-
yrta hljóti að leiða af skilyrðinu, svo framarlega
sem það er til staðar. Fyrir því verða menn jafn-
■an að fullvissa sig um, að skilyrðið sé fullkomin or-
sök. En því er miðr, að stundum ber útaf að svo
sé gjört, með því að menn brestr bæði þekkíng til
■að fá greint fullgildar orsakir frá ófullgildum, og
vandvirkni, og ef til vill sannleiksást, til að fram-
bera það eitt er satt er og áreiðanlegt. Skilyrtar
niálsgreinir geta því opt verið tálsnörur einar. En
bylti menn þeim við á þessa tvo vegu sem lýst heflr
verið, má oftast fara nærum það, hvort málsgreinin
er alsönn, eðr einúngis ísönn eðr þá ósönn með
öllu.
20. Eðmœltar eða fleirrœðar málsgreinir.
Fleirræðar málsgreinir hafa tvo liðu hið fæsta,
en geta haft svo marga liðu sem vera skal. Máls-
greinir þessar eru viðhafðar þá er menn deila heildir
í deildir, flokka í hópa og kyn í knérunna. Vana-
legt er að greina liðina sundr með orðinu ,eðr‘, ,eða‘
og sé það gjört fyllilega, hefir málsgreinin bara ein-
um lið fleiri en ,eðurnar‘ eru. Eðurnar kallast öðru
nafni kjörkostir, fyrir þvi að um svo marga kosti er
að kjósa sem eðurnar eru margar til. Dæmi: ,Hann
er annaðtveggja fífl eðr fób. Það þýðir, sé hann
eigi fífl, þá er hann fól, og sé hann eigi fól, þá er
hann fífl. Þannig kýs maðr um, tekr annað en
hafnar hinu; álíti maðr að hann sé heldr fífl en fól,
svo tekr maðr það, en kastar því að hann sé fól.
Gallar á fleirræðum málsgreinum, er varast verðr,