Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 108
108
ar, draugar, tröll og huldufólk geta eigi staðizt það.
Þótt þetta og þessu likt sje annars vegar hlægi-
legar kreddur, þá liggur þó til grundvallar fyrirþvi
nokkuð, sem óneitanlega er fagurt, það er sú hugs-
un, að hið góða sje máttugra en hið illa, og komi
hvervetna fram sem sigurvegari yfir því.
A hinn bóginn er margt í þjóðsögnunum ogþjóð-
trúnni, sem ekki er fagurt, margt, sem bendir á vond-
an og spilltan hugsunarhátt; þannig er t. d. galdra-
trúin og draugatrúin yfir höfuð að tala. En galdra-
sögur og draugasögur eru engu siður fróðlegar og-
eptirtektaverðar fyrir það; þær sýna svo vel mann-
hatrið og hjátrúna, — þennan voðalega ávöxt kúg-
unar og harðstjórnar. Auk þess felast í þeim ótal
leifar af hugmyndum og trúarlífi fornaldarinnar, og
mun jeg síðar minnast nokkuð á það.
Það er þetta, að finna og skilja það, sem fag-
urt er, og það, sem ljótt er við hverja þjóðsögn og
þjóðtrú, það er þetta, sem er svo nauðsynlegt, því að
annars missa sagnirnar að miklu leyti þýðingu sina,
þá þýðingu, að sýna hugsunarhátt og hugarstefnu
þjóðarinnar á þeim tíma, er sögnin myndaðist á,
eða ummyndaðist, ef hún á sjer eldri frummynd.
Sjerstaklega er þetta nauðsynlegt fyrir þá, sem safna
þjóðsögnum og færa þær i letur, því að án þess er
ómögulegt að veita sögnunum viðtöku frá vörum og
hjarta þjóðarinnar, og skila þeim aptur í rjettri og
eðlilegri mynd.
Það er einkkm í tvennu, sem þjóðtrú og þjóð-
sagnir eru merkilegar, og þess verðar, að þeim sje
gaumur gefinn. Fyrra atriðið er þetta, sem jeghefi
þegar talað nokkuð um, að þær sýna svo vel hugs-
unarhátt og lífssJcoðun manna á þeini tíma, sem þœr
hafa myndazt á eða tekið myndbreytíngu. Annað at-