Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 157
157
þorskins, hendur mannanna, framfœtur hestanna og
vœngir fuglanna, ogþó eru þetta allt samskonar lík-
amspartar, allt framlimir, en þeir eiga líka næsta
ólíkum kröfum að gegna, og því er lögun þeirra og
bygging svo mjög mismunandi.
Þá er eptir að athuga 5. aðalhluta blómsins,
blómbotninn, sem allir hinir áðurnefndu blaðkransar
eru festir á. Blómbotninn er efsti endi blómleggsins
og er ýmislega lagaður. Þegar hann er annaðhvort
kollóttur eða keilumyndaður, og lítið sem ekkert meiri
ummáls en sjálfur blómleggurinn, kallast blómið und-
irsett; því bikarinn, krónan og duptb. standa þá fyrir
neðan duptveginn eða duptvegina, t. d. á sóleyjunni,
holurt, hrafnaklukku o. fl. Stundum er blómbotninn
skálmyndaður eða krukkumyndaður, duptvegurinn
stendur þá á skátar- eða krukkubotninum, og að eins
neðsti hluti frjóhnúðsins er gróinn við blómbotninn,
en ytri blaðkransarnir eru festir á skálarbarmana.
Þegar þannig er, kallast blómið kringsett, t. d. engja-
rós, maríustakkur o. fl.; en þegar blómbotninn er al-
veg vaxinn utan um frjóhnúðinn og samgróinn honum,
þá kallast blómið yfirsett, t. d. eyrarrós, bldberjablóm
o. fl.; lítur þá út eins og blómhlífln og duptberarnir
vaxi út frá frjóhnúðnum ofanverðum.
Þau blóm eru fullkomin, sem hafa alla þessa 5
aðalparta: blómbotn, bikar, krónu, duptbera og duptveg;
og þannig eru öll þau blóm, er vjer hingað til höfum
skoðað. Öll blóm hljóta að hafa blómbotn, en í fjölda-
mörg blóm vantar einhvern hinna annara aðalhluta;
með öðrum orðum: þau eru ófullkomin. Stundum
vantar krónuna t. d. á lœkjasóley, sem einnig er
kölluð hófsóley, en á henni er bikarinn líkur krónu
að útliti, enda verður hann að inna af hendi það
hlutverk, sem krónunni er annars ætlað og lögun