Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 220
220
verðr að vera ósönn; en það sem meira er, þær
geta hæglega verið báðar ósannar, fyrir því a&
jafnan er opinn millivegr milli þessa tvens: ,allir
fundarmenn' ,enginn fundamaðr', og millivegrinn er
,sumir fundarmenn,. Ef vér því neitum aljákvæðu
málsgreininni: ,allir fundarmenn voru fullir', ein-
göngu með sumneikvæðri málsgrein, það er, neitum
að nokkru leyti og segjum: ,eigi voru allir fundar-
manna fullir', höfum vér eigi að eins unnið það eitt,.
að hægra er að sanna að einhverr þeirra hafi verið
ófullr en þeir allir, heldr og hitt að eitt af tvennu
verðr satt að vera, að allir eðr eigi allir hafi fullir-
verið. Geti neitandinn sannað, að einn eðr tveir
fundarmanna hafi verið ófullir, hefir hann unnið sitt
mál. Þetta kemr af því að fullkomin millivegsleysa
er millum ,allir‘ og ,eigi allir'. Að aljáta einhverju
í einu orðinu, en sumneita því sjálfr aftr i næsta
orði, er nú kallað »að komast í mótsögn við sig«;
en réttara er það kallað »að verða tvisaga«, og
tvísögn eðr tvímæli er réttara og ákveðnara en
»mótsögn«. Annars er millivegsleysan talsvert víð-
tækari en menn hugsa með fyrsta; hún á sér stað-
alstaðar þar er eingöngu er um tvent að tefla, svo
sem ,vertu annaðhvort hrár eðr soðimú, ,annaðhvort
af eðr á‘, ,að vera eðr eigi að vera'. Þetta kemr
til af því að í eineðmæltum málsgreinum hverfr munr-
inn milli að játa og aljáta og milli að neita og al-
neita. Fyrir því er öllu hægra að verða tvímælis-
maðr en margr hyggr. Þess má geta, sem annars.
er auðsætt, að eigi er gagn að sumneita sumjákvæðri
málsgrein, svo sem: ,sumir fundurmenn voru drukkn-
ir‘ — ,sumir þeirra voru ódrukkniÞ, með því að sé-
fyrri greinin sönn, er gefið að hin síðarier þaðlíka;