Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 190
190
allir bera þetta sameiginlega nafn, svo sem nöfnin:
«skepna, dýr, maðr, hestr, sauðr, fjall, stjarna, nál,
prjónn«. Allar eindirnar af sama kyni eðr kynflokki,
allar kynseindirnar eðr flokkseindirnar, bera nú sama
nafn, eru samnefndar, svo sem hver skepna, hvert
dýr, hverr maðr, einmitt af því, að þær allar hafa
sama eðli, það er, sömu skapeigindir, sömu höfuð-
einkunnir. Skapeigindirnar heita kynseigindir og sam-
eigindir, af því að þær eru sameiginlegar öllum kyns-
eindunum. I annan stað hafa stærri og minni, fleiri
og færri deildir eðr kynþættir kynseindanna sér-
stakar eigindir, er heita þvi séreigindir, en sem
eru þó sameiginlegar hverjum kynseindaþættinum
fyrir sig. Ef vér tökum til dæmis kynið: dýr (dýr-
kynið) með skapeigindum þess, er greinir dýrin frá
grösunum, þá fáum vér kynþáttinn »hryggdýr«, er
hefir sína séreigind: »hrygginn«, og svo koll af kolli,
eftir kynkvíslum, ættum, ættkvislum, það er, eftir æ
umtaksminni flokkum og hópum dýra. Séreigindirn-
ar eru vanalega svo margar til, að þær fá greint
eind frá eind, svo sem stein frá steini, gras frá grasi,
dýr frá dýri, mann frá manni. Einkanlega á sér
þó þetta stað í þeim þrem afarvíðlendu kynflokkum,
er kallaðir eru steinaríkið, grasaríkið og dýraríkið.
Oðru máli er að gegna með suma aðra samnafna-
flokka, svo sem með nálar, prjóna, pennasnápa, og
þó sér í lagi með penínga með sömu gerð og af sömu
sláttu, með því að þar hafa eindirnar engar séreigindir.
7. I öðru lagi tákna og samnefnin heila kynið
eðr kynþáttinn, ef hann á sér eigi sérstakt nafn. Er
þá sama nafnið haft með greininum í eintölu, eðr það
er sett í fleirtölu. Dæmi: »Maðrinn er af náttúr-
unni reiðinnar barn«, þ. e., hverr maðr (=allir menn,
alt mannkyn) er, eftir holdlegu eðli sínu, barn reið-