Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 124
124
Meðan rnettuðu sig,
Mmtust þeir sijst a þig,
giörðu sier heiðna Gleðe,
Grim fiell a þa Reiðe.
(Graduale, Ed. XV.).
Enn þá er einn siður algengur, sem vafalaust
bendir á heiðinn helgisið um jólin, eins og raunar á
fleiri hátíðum, og það eru vitarnir, að lcynda vita*
Það er víst, að á Þýzkalandi var siður í heiðnum
dómi að kynda vita á jólunum guðunum til dýrðar,
og logandi hjólum var velt niður eptir bröttum fjalls-
hlíðum. En hvort sem þetta hefur verið siður á
Norðurlöndum eða eigi, þá var þó siður að hafa elda
mikla við blótveizlurnar, þar sem fullin voru borin
um, og signuð og helguð guðunum, og heitið á þá
til árs og friðar og ýmsra hluta; þar strengdu menn
heit, og hjetu á guðina til fulltingis sjer, leituðu
frjetta um forlög sín o. s. frv. Það er varla efamál,
að vitarnir, sem nú eru kyntir á gamlárskveld eða.
þrettándakveld, standa í sambandi við þetta. I heiðni
voru áraskiptin látin vera um jólin, og miðsvetrar-
nóttin, hökunóttin eða jólanóttin var eiginlega nýárs-
nótt, og allt til þessa tíma hafa jafnvel sumir talið
aldursár sín eptir jólanóttum. Svo þegar nýárshá-
tíðin var aðskilin frá jólunum, og gjörð að sjerstakri
hátíð, þá var það eðlilegt, að ýmsar þjóðtrúarhug-
myndir flyttust til nýársins, er áður heyrðu jólunum
til. Það má meira segja telja það víst, að allar
gamlar þjóðtrúarhugmyndir, sem standa i sambandi
við nýárið, hafi áður heyrt jólunum til. Það er því
eðlilegt, að vitinn hafl færzt frá jólanóttinni til ný-
ársnæturinnar. Að vitinn er einnig opt kyntur á