Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 205
205
saman í hópa og heildir, i ættir og kyn, allar hinar
líku og samkynjuðu eigindir í víðri veröldu. Þessi
•starfi sameinni vorrar heitir JcynraJcníng, Jcynfœrsla
eðr og flyJckíng. Þannig deilir hugr vor skynjaðar
hluteindir í margar hugeindir, alt eftir mismun; en
hann leggr og sainan hlutina, eigindirnar, viðburðina
í sameindir, sameigindir, samviðburði, alt eftir líkíng
og samkyni. Þessa vegna líta nú sumir fræðimenn
svo á, sem hugtakið jhestr', til dæmis, sé eins konar
samhestr og alhestr, með því að hugtakið tákni þann
hest, er hafi að geyma eingöngu þær eigmdir, er
öllum hestum sé sameighdegar. Það er nú rétt að
hugtak hests yfirgrípr hestseigindir, þær er öllum hestum
eru sameiginlegar, og að þessu leyti á hugtakið sér
•svo margan samastað í verandheimi, sem hestar eru
margir tii; en einíng eigindanna, sjálfa verundina
,hestr' yfirgrípr hugtakið eigi. Hugtakið er, svo
■sem þegar er sagt, bara í huga vorum heild frum-
■eiginda og skapeiginda eintæmdanna og allra kyns-
eindanna, en engin heild né eind verandi í umheimi.
Samhestr og alhestr er því enginn tilverandi hestr,
slíku folaldi hefir aldrei kastað verið í verandheimi.
Alt slíkt eru bara menjar og leifar af skoðunum
Hlytíngja á miðöldunum. Eg hefi getið þessa, fyrir
því að menn tala oftlega og rita svo um sum sam-
nefni og heildarnöfn, svo sem ,alþíngi, stjórn, félög,
riki, þjóð', sem þau væri sjálfsverundir. Þá er vér
segjum, til dæmis, »alþíngi ályktar«, er sannleikrinn
■ sá, að meiri hluti þíngmanna i hvorritveggja deild-
inni eðr í samþíngi ályktar. Tiltekníng hugtaksins
heitir ummerJcíng.
4. UmmerJcíngin. Til er ummerkíngar aðferð
næsta gömul og komin til vor írá heimspekíngum
'Grikkja, og sem enn er oftlega viðhöfð. Hún er á