Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 127
127
og segja: »Sof þú ekki, trjeð mitt gott, frú Holda
er komin«. Yíða er og su trú til, að dýrin tali;
hjer á landi tala kýrnar á þrettánda nótt, eða ný-
ársnótt. Þannig mætti nefna mörg fleiri undur. En
mörg af þessum undrum eiga án efa með fram upp-
runa sinn í kristindóminum, og sum að öllu leyti,
t. d. að selirnir, sem eru Faraó og hans lið, fari úr
hömunum og verði að mönnum; að »kirkjugarður
rísi« o. fl. Öll náttúran fagnar og gleðst, og allir
fjötrar losna við komu frelsarans.
Þannig sjáum vjer, að hin forna heiðna trú kem-
ur hvervetna fram í þjóðtrúarhugmvndum þeim, sem
standa i sambandi við jólin, en það má næstum einu
gilda, hvar borið er niður í þjóðtrúnni, vjer finnum
nálega alstaðar leifar hins forna átrúnaðar. Vjer
skulum lítið eitt athuga galdratrúna, og vita, hvers
vjer verðum þar varir í þessu efni.
Eptir hinni fornu heiðnu trú var Oðinn galdra-
faðir; liann skapaði mönnum örlög og kaus feigð á
menn, og kunni yfir höfuð að tala alls konar fjöl-
kynngi; hann kunni seið, er ramastur var allra töfra-
bragða. Þannig segir í Ynglingasögu 7. kap.: »Oðinn
kunni þá íþrótt, er mestr máttr fylgdi, oc framdi
siálfur, er seidr heitir: enn af því mátti hann vita
örlög manna oc óorðna luti, svá oc at göra mönnum
bana edr óhamingiu, edr vanheilindi; sva oc at taka
frá mönnum vit edr afl, oc gefa ödrum; en þessi
fiölkyngi, er framit er, fylgir sva mikil ergi, at eigi
þótti karlmönnum skammlaust vid at fara; oc var
gydiunum kend sú íþrótt«. Næst eptir Oðinnkemur
svo Freyja; hún er eins og persónugjörvingur (per-
sonification) af Oðni, að því leyti sem hann var
valfaðir og galdrafaðir; hún á hálfan val með Oðni,
og svo segir í Ynglingasögu 4. kap., að »hun var