Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 215
215
bafi til að bera skapeigind umsagnarinnar, eðr fram-
kvæmi starfsemd hennar. Fjöldinn er frá einum, ef
um einnefni eðr eina heild er að gera, alt upp að
ótölulegum grúa þá er um kynseindir og sameig-
indir er að ræða. Dæmi: ,Finnr skríðr', ,fura vex'.
Kynseindirnar: Finnar eru margir, og þó teljandi,
en sameigindin: skrið, skriðfærni1 er sameiginleg ótelj-
andi fleirum verundum en Finnum einutn. Furur eru
ótölulega margar til, þó vaxa ótölulega fleiri verundir
en furur einar. Fyrir því er það næsta nytsamt, er
rökfræðíngrinn Jevons gert hefir, að draga baug, eðr
þó að hugsa sér dreginn baug umhverfis umtak um-
sagníngs og umsagnar, til þess að sjá í huga sínum,
hvort umsagníngr og umsögn sé jafnvíðlend, eðr hvort
hann sé eigi landminni en umsögnin.
4. Nokkrir rökfræðíngar halda því fram, að
milli umsagnírtgs og umsagnar eigi að vera jafnaðar-
hlutfall í öllum jákvæðum málsgreinum, svo sem:
,hverr hlutr er það sem hann er‘. Ef ummæliþessi
væri skilin rétt eftir orðunum og þannig breytt eftir
þeim, mundi oft lítið verða á málsgreinum að græða;
þær ætti þá einlægt að höggva ofan í sama farið.
En þeir hinir sömu rökfræðíngar sýna í verkinu, að
þeir geta eigi haldið fram þessum misskilníngi. Hið
sanna er það, að málsgreinir hljóða engan veginn
ætíð um jafnaðarhlutfall þetta, heldr miklu oftar
um skyldleika eðr óskyldleika, um líkleik eðr ólík-
leik, um samtengd eðr aðskilnað milli umsagníngs og
umsagnar í málsgreininni. I málsgreinum sameinist og
greinist umsagníngr og umsögn eftir samleik og misleik
þeirra. Þessi tvens konar tilhvörf eðr tiltölur eru ráð-
1) Eg fer hér eftir orðinu ,skríðr‘, en eigi lúnni sérstöku
merkíngu, að skríða á skíðum.