Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 153
153
Þessir pontumynduðu smálíkamir heita duptvegir;
hinn neðri og breiðari hluti hvers þeirra heitir frjó-
hnúður, stúturiun heitir stafur, og hnúðurinn efst á
honum ar eða duptfesta. En af því duptvegir sól-
eyjarblómsins eru svo smávaxnir, þá er örðugt að
greina þessa einstöku parta þeirra hvern frá öðrum.
Vjer skulum því heldur taka eitthvert annað blóm
til athugunar, sem hefur stærri duptvegi eða dupt-
veg. Tökum t. d. holurt. Ef vjer rífum upp bik-
arinn, sjáum vjer fyrst innan undir honum hinar
löngu og mjóu krónbl.neglur, þar fyrir innan 10
duptbera og í miðju blóminu 1 duptveg. Það er líka
vanalegra, að duptvegurinn sje ekki nema 1 í hverju
blómi; hitt er sjaldgæfara, að hvert blóm hafi marga
duptvegi, eins og sólevjarblómið. 1 holurtarblóminu
er neðsti hluti duptvegsins eða hinn svonefndi frjó-
hnúður eggmyndaður og dökkur að lit. Stafirnir eru
hvítir, vanalega 3, stundum 4, og ein duptfesta á
hverjum, sem nær talsvert niður á stafinn. Dupt-
festurnar eru alsettar smávörtum og úr þeim smitar
límkenndur vökvi. Þetta er eins á sóleyjunni, og
yfir höfuð á flestum blómum. í mörgum blómum
er stafurinn að eins 1, t. d. í hrafnaMuMu-blónnnu,
blágresi o. fl. og stundum vantar hann, t. d. 1 draum-
sóley, sem hefur stjörnumyndaða duptfestu ofan á
frjóhnúðnum. — En nú skulum vjer skoða holurtar-
duptveginn nákvæmar. Ef vjer skerum hinn dökka,
eggmyndaða frjóhnúð þvers yfir um með beittum
knífl, sjáurn vjer, að hann er holur innan; í honum
miðjum er dálítill grænleitur kringlóttur depill, og
umhverfis hann þjettur hringur af ofurlitlum hvit-
leitum smákúlum, og fyllir þetta alveg eða því sem
nær út í frjóhnúðinn. Skeri maður þar á móti frjó-
hnúðinn sundur eptir endilöngu, þannig að hann