Studia Islandica - 01.06.1993, Side 44

42
færður lengra suður með Langholti gegnt Fáskrúðarbakka og
heitir nú síðan á Eyðhúsum. En um vorið strax sem þeli var úr
jörðu, fór Snorri goði með fylgdarmönnum sínum suður á Lang-
holt og tók lík Styrs úr jörðu aftur og vildi færa til kirkju annað-
hvort á Helgafelli eður undir Hrauni. En sem eykirnir komu á
mitt Kerlingarskarð, hvar fyrst hallar vestur af fjallinu, gátu þeir
ekki fært líkið lengra, réðist það af, að þar var vorpinn haugur
að því við sjálfa götuna, og heitir þar Styrsleiði síðan, sem enn
nú er augsýnilegt.1
Þessi frásögn Jóns er afbragðsgott dæmi um, hvernig héraðs-
sagnir studdar örnefnum og þjóðtrú kvikna af íslendingasög-
um og „sanna“ reimleika. Tvisvar gefast eykirnir upp við lík-
dráttinn, haugur er orpinn eftir Styr við farinn veg í Kerl-
ingarskarði, og hann kemst ekki í vígða jörð.
Hafi Jón Ólafsson þekkt ritkorn nafna síns, eins og Svein-
björn Rafnsson ýjar að, þá hefur hann ekki fært sér það í nyt,
svo að máli skipti. Að öllu athuguðu breytir samantekt Jóns
Halldórssonar ekki því gróna viðhorfi ritskýrenda, að texti
Jóns Ólafssonar sé með öllum sínum takmörkunum mikils
trausts verður. Víga-Styrr er steyptur í sama mót hjá þeim
nöfnum, þótt þjóðtrúin hafi magnað hann frekar í frásögn
Jóns Halldórssonar. Þetta varðar miklu fyrir undirstöðu þess-
arar rannsóknar.
Þótt varðveisla sögunnar sé ófull og bagaleg og hljóti eðli
málsins samkvæmt að ala á efasemdum um gildi könnunarinn-
ar, treysti ég samt sögutextanum að verulegu leyti að fyrir-
mynd eldri fræðimanna og eftir eigin athugun. Þrátt fyrir ó-
fullkominn texta má ekki gleyma því, að sagan er að hálfu
geymd í gömlu skinnhandriti, þar sem fyrir hendi eru mörg
lykilatriði til skilnings á sögunni. Þar eru ummæli Ólafs helga
við Barða, sem vísa beinustu leið að andlegu inntaki sögunn-
ar, frýjuorð Þuríðar Ólafsdóttur, fall Gísla Þorgautssonar á
Gullteig, hjónaerjur Auðar og Barða og að síðustu endalok
hans. Þessi atriði standa ekki ein og afmörkuð heldur teygja
i
Sveinbjörn Rafnsson: „Heimild um Heiðarvíga sögu“, 93-94. Tilvitnun
færð til nútímahorfs.