Studia Islandica - 01.06.1993, Blaðsíða 65
63
hvarvetna að rísa af hófleysi í orðum og athöfnum. Barði ofs-
ar sér til vansa. Á sama hátt verður slíkt rið við mannhefndir
Barða, að hann missir þegnrétt í kristilegu samfélagi Ólafs
helga. Heiðarvígasaga er því í reynd saga um rið og af-
leiðingar þess.1
Barði er bardagamaður, hvort sem hann skekur sverð gegn
fjendum sínum eða lætur hönd fylgja við rekkjunaut sinn.
Barði stillir sig ekki sökum heiftrækni frekar en Porvaldur
víðförli. Barði gerir ekki mikinn mun á verknaði, sem sprett-
ur af glensi, gráu gamni eða illum hug. Vægðarlaus hefndin er
honum einatt nærtæk, sáttfýsin að sama skapi fjarlæg.
í Heiðarvígasögu er töluvert um gagnsæ, táknræn nöfn,
eins og síðar um getur. Barði er „sá, sem ber eða er barinn,
bardagamaður“. Auður merkir „auðna, gæfa, gæfumaður“.2
Með því að Barði ber Auði, slær hann hendi við auðnu sinni.
Hann hverfur einn til Miklagarðs og bíður þar bana. Afkom-
endur á hann enga — hann skilar engu til framtíðar — en
Auður giftist ríkum manni, syni Póris hunds, og frá henni eru
komnir Bjarkeyingar, hinir ágætustu menn. Pannig er niður-
lag sögunnar.
Konungsspár rætast. Þegar Ólafur Tryggvason sér á bak
Kjartani, sem heldur út til íslands, þá mælir hann: „Mikit er
at Kjartani kveðit ok kyni hans, ok mun óhœgt vera atgörða
við forlpgum þeira.“3 Kjartan og Barði voru systkinasynir.
Naumast þarf að taka það fram, að Ólafur helgi sér ekki að-
eins fyrir forlög manna líkt og nafni hans Ólafur Tryggvason,
heldur skapar hann þau um leið með fyrirbendingu sinni.
' Annað dæmi um rið milli hjóna er, þegar Porbjörn Brúnason rekur trygil
(=trog) meðal herða konu sinni fyrir Heiðarvígin, þar eð honum þótti
maturinn blóðugur. Hvs., 289. Af hverju brást Barði svona harkalega við
glensi konu sinnar? Ofsi Barða er fullnægjandi svar. Eigi að síður vil ég
benda á hugsanlega sálfræðilega skýringu til viðbótar. Steinn er virkur hluti
af merkjamáli sögunnar, táknar ófrið og er sömu merkingar og orðið hallur
(= Hallur), sbr. steina Þuríðar, móður Barða. Skírskotar steinninn til
frýjuorða hennar?
Sbr. Auðunn vestfirska. Þáttur hans útlistar þá eiginleika, sem gera hann
að „gæfumanni."
Laxd., 132.