Studia Islandica - 01.06.1993, Blaðsíða 59
57
dælakappi. Hann komst í mikið vinfengi við konung, og bar
einkum til, að hann hafði fyrir sakir konungs þyrmt lífi Þórðar
Kolbeinssonar, sem verið hafði veturgestur konungs. Voru
vitni leidd að þessu atviki, og þótti konungi mikið til koma.
„Meiri vinr minn skaltu vera heðan af en hingat til,“ segir
konungur, og bað hann halda sætt þá, sem hann hafði gert
milli þeirra Þórðar. Eftir það mælti konungur þessi athygl-
isverðu orð til Bjarnar:
„En þat vilda ek . . . at þú létir af hernaði; þótt þú þykkisk vel
með fara, þá verðr þó opt guðs rétti raskat."1
Guðs réttur merkir „guðs lög“, þ.e. þú brýtur oft guðs boðorð
í hernaði, þótt þú haldir annað. Þessi orð Ólafs helga við
Björn Hítdælakappa minna á fyrrgreind ummæli konungs við
Barða.
Heiðarvígasaga er sögusyrpa um hefndir og vígaferli, sem
Ólafur helgi telur óbótaverk. Svo kynlega vill til, að höfundur
Bjarnar sögu Hítdælakappa ræðir sérstaklega um hefndina og
siðlegt gildi hennar, og er mér næst að halda, að kveikjan að
þeirri umræðu sé Heiðarvígasaga, og því er ekki út í hött að
skyggnast ögn um.
Pegar líður á sögu Bjarnar, tekst vinátta með honum og
Þorsteini Kuggasyni. Þeir talast við á götu á Hítardalsheiði,
þegar leiðir skilur:
„En vit hyfum mælt til vinganar með okkr; em ek (þ.e. Björn)
ráðinn til at efna þat ok vera þinn vinr, en hvárrtveggi okkar á
npkkut spkótt. Nú vilda ek til þess mæla, at hvárr okkar hefndi
annars, sá er lengr lifði, ef vit hyfum líflát af vápnum eða manna
vpldum/1 Þorsteinn kvað sér þykkja í hvern stað jafnboðit, er
hann bauð sitt vinfengi, — „en gerum þar ágrein npkkura, erþú
ræddir um hefndirnar, því at nú vita menn gprr en fyrr, hvat gera
skulu, ok vil ek þat mæla, at hvárr okkar taki eindœmi
(þ.e. sjálfdæmi) eptir annan eða sekðir ok fébœtr, þótt eigi sé
manndráp, ok sómir þat betr kristnum mpnnum.“2
Bjarnars., 133.
Bjarnars., 191.