Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Blaðsíða 136

136
hann sje fordœða í kattarlíki, (smb. J. Grimm:
Deutsche Mythologie II, 1051). Auk þess kemur
kötturinn og hugmyndin um köttinn fram í mjög
mörgum töfrabrögðum. Það er einkennilegt, að í
gömlum sögum hjá oss, eru flagðkonur stundum
kallaðar »iettur«, en flagðkonum og fordæðum er
opt að miklu leyti skipað á sama bekk. Þegar
Grettir glímdi við tröllkonuna í Bárðardalnum, er svo
að orði kveðið, að »hann hélt um hana miðja kettuna«.
(Grettissaga 65 kap). í þættinum af Ormi Stórólfs-
syni er sagt um móður Brúsa jötuns, að hún var
■»kolsuort ketta« (Flateyjarbök I, 526 og Fornmannas.
III, 214). Jeg hefi stundum heyrt það orðtæki um
köttinn, þegar hann veiðir smáfugla, að hann »seiði
þá til sín«. Það er ekki ómögulegt, að það standi í
sambandi við hugmyndina um Freyju kettina, og
Freyju, að því leyti sem hún var fjölkunnug og
framdi seið. Kötturinn hefur einnig verið hafður til
ýmsra töfrabragða hjer á landi sem annarstaðar1.
Svo sem valkyrjur og völvur fengu í heiðnum
dómi allan sinn krapt frá Oðni, svo fengu og galdra-
konurnar og fjölkynngismennirnir á síðari tímum
1) Austur í Rangárvallasýslu er maður, — jeg veit ekki
annai) en hann sje lifandi enn —, sem hefur haft orð á sjer
fýrir að »vita jafnlangt nefi sínu«. Einkum er sagt, að hann
hali fengizt við að veita ám og vötnum með töfrabrögðum;
þykir sumum hann hafa reynst bjargvættur í því, að varna
skemmdum af vatnagangi, en stundum hefur hann einnig
háft það til, að láta ár og læki skemma tún og erigjar, ef
honum hefur mislíkað. En til þess að honum yrði nokkuð
ágengt, hefur hann jatnan orðið að haf'a alsvartan kött. Þeg-
ar honum hafa misheppnazt tilraunir sínar, hefur það verið
af því, að kötturinn, sem hann hafði, hefur ekki verið al-
svartur. — það hafa að minnsta kosti verið einhverstaðar
nokkur hvít hár á honum.