Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1891, Page 143
143
ek kann allra skil,
fár kann ósnotr svá«.
(Hávamál 158).
Þegar Hrungnir jötunn settist að drykkju með As-
um, og þeim var farið að þvkja nóg um stóryrði
hans, þá nefndu þeir Þór, »en hann var farinn í
austurveg að berja tröll«; en er þeir höíðu nef'nt
hann, kom hann í höllina »ok hafði á lopti hamar-
inn« (Sn. Edda Kh. 1875 bls. 91). Að nafn Þórs
var nefnt, hafði þann krapt, að hann var á auga-
bragði kominn til þess að veita þeim aðstoð, er
nefndu hann. Þessi sama hugmynd kemur mjög
viða fram. Það er altítt í fornum sögnum og ævin-
týrum, að tröll og fjölkyngismenn segja við þann,
sem þeir vilja veita lið: »Nefndu mig ef þjer liggur
á«; svo þegar nafn þeirra er nefnt, eru þeir á auga-
bragði komnir tíl þess að veita skjólssæðingi sin-
um lið.
Þannig sjáum vjer, að galdratrúín á að miklu
leyti rót sina að rekja til hinna heiðnu trúarhug-
mynda. Það er sama, hvar sem vjer lítum á hana,
og þó vjer skoðum hana 1 sinni ferlegustu mynd,
eins og hún var á 16. og 17. öld. Svo fáránlegar
og djöfullegar sem margar þessar galdrahugmyndir
eru, þá eru þær samt »goðkunngar« hugmyndir.
Þannig kemur það í ljós, hvar sem vjer lítum
á þjóðsagnirnar og þjóðtrúna, að þjóðtrúarhugmynd-
irnar eru runnar af öðrum eldri hugmyndum; al-
staðar finnum vjer í þjóðtrúnni fjölda hugmynda,
sem hljóta að eiga upptök sín lengst inn í heiðnmn
dómi. Kristindómurinn, og allur sá kraptur, og öll
sú menntun, er honum fylgdi, hefur eigi getað út-
rýmt hinni fornu trú með öllu; — hann hefur að eins