Studia Islandica - 01.06.1976, Side 10

8
minna í upphafi vegna þess hve mikið rúm félagslega athugunin
skipar í ritgerðinni. Bókmenntaleg athugun á sömu hókum legði
áherslu á aðrar hliðar sagnanna, og hugsanlega yrðu aðrar bækur
fremstar í röð þar en verða í þessari.
Ritgerðin nær eingöngu yfir bækur eftir íslenska höfunda. Að visu
koma út mun fleiri þýddar barnabækur en frumsamdar á islensku,
og full ástæða er til að athuga þær gaumgæfilega. En af ýmsum or-
sökum hlýtur athyglin fyrst að beinast að innlendri framleiðslu.
Börn taka að líkindum meira mark á sögum sem gerast í heimalöndum
l>eirra, því að í útlöndum getur þeim virst margt vera öðruvísi og
undarlegt. Oft var líka ætlunin að bera þjóðfélagsmynd barnabókanna
saman við islenskt nútimaþjóðfélag, og þá var erlendum bókum of-
aukið.
Skylt er að geta hér um eina bók, sem var mér stoð og stytta
meðan ég vann að rannsókninni. Það er licentiatsritgerð norska bók-
menntafræðingsins Kari Skjonsberg, Kjonnsroller, milja og sosial lagdel-
ing i barnelitteraturen, sem kom út 1972. Þetta rit er þó um margt
ólikt verki Kari Skjonsberg. Kari leggur megináherslu á hlutverk kynj-
anna í barnabókum, enda er það hennar ritgerðarefni. Kynhlutverk
eru að mestu afgreidd í einum kafla hér, 9. kafla, en þó er getið um
mun á stúlkna- og drengjabókum, þegar hann er eftirtektarverður.
Varðandi frágang á ritgerðinni þarf að taka fram fáein atriði. Alls
eru 159 bækur teknar til athugunar, og ekki þótti viðlit að nefna þær
með nafni í hvert skipti sem þær komu fyrir, að minnsta kosti ekki í
upptalningum. Bækumar voru þvi tölusettar og tölurnar standa i stað
titils, einkum i upptalningum, eða með titli til nánari skýringar. Töl-
urnar em handhægar og hafa auk þess þann kost, að á þeim er strax
hægt að sjá hvort um er að ræða stúlknabók eða drengjabók, eins og
nánar er sagt frá i inngangi. Aftan við ritgerðina er skrá yfir bæk-
urnar í réttri töluröð.
1 beinum tilvitnunum í bækurnar er notuð sú útgáfa af þeim sem út
kom á tímabilinu. Til þeirra bóka, sem komu tvisvar út (nánar í inn-
gangi), var aldrei vitnað, þannig að ekki kom til álita hvora útgáfuna
skyldi nota. Leiðréttar eru augljósar prentvillur í tilvitnunum, annars
er stafsetning látin halda sér, meðal annars stafurinn z. Z er hins
vegar breytt í s samkvæmt núgildandi stafsetningarreglum í bókar-
titlum í meginmáli.
Loks langar mig að þakka prófessor Sveini Skorra Höskuldssyni
þolinmæði hans, góð ráð og leiðbeiningar, og Ölafi Halldórssyni,
handritafræðingi, og Bjarna Guðnasyni, prófessor, fyrir nytsamlegar
ábendingar.
Reykjavík, 10. júlí, 1975
Silja ASalsteinsdóttir.