Studia Islandica - 01.06.1993, Page 142
140
Fyrst er kirkjur eflast af þeim auðæfum er með röngu er fengið,
en annað er sjálfir saurga þeir af syndum sínum, en hið þriðja ef
menn elska þær meir en himneska hluti.1
Það er vissulega íhugunarefni, eins og málum er háttað, hvort
bruni Hraunskirkju sé fordæming guðs. Sökum þess að Heið-
arvígasaga hefur hugmyndasöguleg siðbótartengsl við Þor-
valds þátt víðförla, þá tel ég réttlætanlegt að tefja við forvitni-
lega frásögn þáttarins um tilraun til kirkjubruna, sem sýnir
guðs kraft í brennumálum. Þorvarður Spak-Böðvarsson lét
gera kirkju á bæ sínum í Ási við Hjaltadal, sem heiðnir menn
vildu brenna:
Litlu síðarr fór Klaufi til um nótt við tíunda mann at brenna
kirkjuna; en er þeir nálgaðust ok gengu í kirkjugarðinn, kendu
þeir ákafligan hita ok sá mikla gneistaflaug út í glugga kirkj-
unnar, fóru þeir brottu við þat, at þeim þótti kirkjan full af
eldi.
Annan tíma fór Arngeirr til við marga menn ok ætlaði at
brenna þessa sömu kirkju; en er þeir höfðu brotit upp hurðina,
ætlaði hann at tendra eld á gólfinu við þurran fjallrapa; en því at
eigi logaði svá skjótt sem hann vildi, þá lagðist hann inn yfir
þreskjöldinn ok ætlaði at blása at, er glóðin var nóg, en eigi vildi
festa í viðinum; þá kom ör, ok stóð föst í kirkjugólfinu rétt við
höfut honum, ok þegar kom önnur, sú nísti klæði hans við gólfit,
svá at örin flaug í millum síðu hans ok skyrtunnar, er hann var í;
hann ljóp þá upp hart ok mælti: „svá flaug þessi örin nær síðu
minni, at ek em ráðinn í at bíða eigi hér hinnar þriðju.“ Nú
hlífði guð svá húsi sínu.2
1 Þrjár þýðingar lœrðar, 91.
2 Biskupa sögur, 44. — í 2. Mósebók (Exodus 3:2) segir af því, að engill
drottins birtist Móse í eldsloga í þyrnirunna nokkrum, sem brann ekki (sbr.
og Veraldar saga, 4. kap.). Ekki er ólíklegt, að þessi guðlega frásögn sé
bein eða óbein fyrirmynd að brennusögunni í Þorvaids þætti, þegar kirkjan
stendur í ljósum loga án þess að brenna. Örvarnar eru að sjálfsögðu skeyti
guðs. Skyldleiki við örvasögnina er fyrir hendi í sögum af Ólafi konungi
Tryggvasyni, þar sem hermt er frá Svoldarorrustu. „Eigi em ek fúss at bíða
hinnar þriðju,“ mælti Eiríkur jarl í Ólafs sögu Odds munks, AM 310 (1932,
227), og Snorri Sturluson segir: „en jafnskjótt kom gnnur gr, svá nær jarli,
at flaug milli síðunnar ok handarinnar.“ (Hkr. I, 362).