Studia Islandica - 01.06.1993, Page 261
259
persónunnar og öðlist þannig táknígildi, sbr. (Víga-)Styrr:
Styrjaldarmaður og Barði: Bardagamaður. En ritskýrandinn
stingur við fótum sé merkingin of almenns eðlis. Þá verður
hann að horfa til allra þeirra atriða í sögunni, sem tengjast
þeim söguhetjum, sem um er fjallað. Þrátt fyrir þá óvissu, sem
slíkri bókmenntalegri nafngreiningu hlýtur að fylgja, varð
niðurstaða mín sú, að báðar söguhetjur Heiðarvígasögu bæru
nöfn, sem ekki aðeins merktu styrjöld heldur væru nafnber-
arnir táknmyndir ófriðar.
Nefna má í þessu sambandi, að söguhetjur Hávarðarsögu
ísfirðings: Hávarður, Bjargey og Ólafur, sonur þeirra, sýnast
hafa heiti táknrænnar merkingar.1 Þess ber og að geta, að þótt
einstaklingur sé sögulegur, svo sem ætla má um Víga-Styr,
kann sjálft nafnið að draga að honum eiginleika og hlutverka-
skipan, sem gerir hann að tákni. Lesendur færu mikils á mis,
ef þeir gerðu sér ekki grein fyrir gildi nafna í Hávarðarsögu,
og á það enn frekar við Heiðarvígasögu, þar sem nöfnin ljúka
upp merkingu sögunnar.
Enn meiri vafi leikur á sennilegri skýringu, þegar reynt er
að túlka Þuríði sem „Þór-ríður“ og leggja þar með í nafnið
eiginleika, sem höfundur tengir við forneskju og Ása-Þór. Ég
þráaðist lengi við að taka slíka merkingu gilda, en eftir því
sem rannsókninni þokaði fram og örla tók á heildarskilningi,
lét ég að lokum til leiðast. Goðsagnir eru í baksviði sögunnar
með því að forneskja og kristni heyja enn einvígi um hugi
manna, og Þuríður „sannar“ með framferði sínu nafn sitt.2
1 Hávarður er sá, sem reisir sér háa vörðu, þ.e. minnisvarða, með verkum
sínum. Sjá nafna hans í Gísla sögu Súrssonar, 97-98. Bjargey er sú, sem
bjargar málum og dregur björg í bú. Ólafur er ekki gagnsætt táknorð, en
hann er blendingur af hetju og dýrlingi.
Þegar Sturla Sighvatsson sat fyrir Vatnsfirðingum í Dölum 1232, þá bregð-
ur fyrir tveimur málsgreinum í frásögn Sturlu Þórðarsonar, sem veita góða
vitneskju um, hversu mannanöfnin voru lifandi þáttur í hugsun manna og
breytni. Hin fyrri hljóðar svo: „Þat sá Snorri Þorvaldsson ok mælti: „Hví
sækir hann Sturla eigi at? Ok ætla ek, at Dala-Freyr sanni nú nafn sitl ok
standi eigi nær.““ í þessu sambandi skal þess getið, að Víga-Styrr lagði það
í vana sinn að halda sig fjarri vígi, meðan á reyndi. Síðari klausan greinir
frá því, að Þórir nokkur Ármóðsson hafi komið seint á vettvang. „Þá mælti