Ný félagsrit - 01.01.1847, Blaðsíða 50

30
LM SKATTANA A ISLAMU.
tínndarlögin voru komin á, varb dýrleikinn einskonar
skuldsetníng, svo aí> sá eigandi, sem telja átti allt
góz sitt til tíundar, bæbi lönd og iausa aura, hann
varb ab eibfesta framtölu sína þegar kraíizt var. þetta
varb enn til ab festa réttan dýrleika á jörbunum, og
styrkti þab enn, hversu röksamlega hin andlega stétt í
páfadóminum sá um hag sinn og kirkjunnar. Til eru
einnig ymsar gamlar menjar, sem sýna gaumgæfni
fornmanna, vit og nærfærni í ab meta fasteignir til
hundrabatals, t. a. m. hin svonefnda 1(Bergþórs-stat-
úta”, sem prentub er í riti Haldórs Einarssonar (á
dönsku) „urn verbaura-reikníng og tíundargjald á Is-
landi” (om Vœrdieberegning paa Landsviis og Tien-
deydelse), bls. 164, sbr. bls. 116 og 117. — þab er
þessvegna víst, ab dýrleiki jarbanna hér á landi hefir
átt vel vi% á sínum tima, og því eru einnig líkindi
til, ab finnast muni nokkrar jarbir í hrepp, sem hafa
mætti til ab miba vib og jafna dýrleikanum eptir.
b) Afgjald jarbanna, landskuld og lcigur, sem
nú eru. Afgjald margra jarba hefir verib óbreytt
mjög lengi, annara er aptur breyttj á sunutin jörb-
um halda menn afgjaldib ahnerint of hátt, á öbrum
of lágt, eptir jarbgæbum; á enn öbrum þykir þab sæta
jöfnubi. Allt þetta getur verib til vísbendingar, til ab
finna rétta hundrabatölu jarbanna.
c) Fénabarhöld á jörbunni. þetta atribi er mjög
mikilvægt, og hefir ávallt verib álitib helzti grund-
völlur jarbamats álslandi, t.a. m. seinast, 1801—1805;
en þó verbur ab nota þab meb mikiili greind og var-
eygb, eigi þab ekki ab leiba mann á hættulega afvegu.
Til þess ab geta rétt álitib þetta atribi ríbur einkum
á, ab matníngarmenn sé nákunnugir jörbinni og sveit